Surxondaryo viloyati Jarqo‘rg‘on tumani Majburiy ijro byurosi paxta terish kampaniyasi davom etayotgan bir paytda, bankdan kredit olgan fermerlarning mol-mulkini xatlash va musodara qilishga kirishdi.
Fermerlarning aytishlaricha, kreditni yopish muddatiga hali qariyb yarim yil bo‘lishiga qaramay, Agrobankning Jarqo‘rg‘on tumani filiali fermerlarni sudga bergan.
Sud esa fermerlarning qarzni vaqtida yopish-yopa olmasligini surishtirmay turib¸ ular mol-mulkini musodara qilish hisobiga kreditni qoplatish haqida ajrim chiqargan.
Fermerlarning Ozodlikka aytishicha¸ sud hukmi chiqar-chiqmas¸ MIB xodimlari ularning avtomobili, traktor, pritsep va chorvasini musodara qilishga kirishgan.
Agrobankning Jarqo‘rg‘on filiali raisi¸ kredit to‘lovi uchun berilgan muhlat tugamay¸ fermerlarning sudga berilishi noqonuniy bo‘lganini inkor qilmadi. Ayni paytda¸ bu ishning selektor yig‘ilishida berilgan og‘zaki buyruq asosida qilinayotganini bildirdi.
“Xatga tushding, o‘tga tushding”
Jarqo‘rg‘onlik bir guruh fermerning Ozodlikka yozishicha, ularning mol-mulkini xatlash viloyat prokurorining o‘rinbosari qatnashgan majlisdan boshlangan.
“3 noyabr kuni ikki yuzdan ortiq tuman fermerlarini Madaniyat saroyiga chaqirishdi. Keyin viloyat prokurorining o‘rinbosari O‘ktam aka degan odam, tuman prokurori, tuman MIb boshlig‘i va boshqa rasmiylar bilan kirib keldi. Tuman hokimi majlisda yo‘q edi. O‘ktam aka kirib keldida, o‘tirmasdan gap boshladi. U, “qarzdorliklaring bo‘yicha tushuntirish xati yozib berasizlar, bu xatda qarzni nima bilan to‘lashni ham aniq yozasizlar, agar yozmasalaring borib uylaringni xonavayron qilib buzdiraman”, dedi-da, chiqib ketdi. Keyin viloyat prokuraturasining 12-bo‘lim boshlig‘i Mansur Karimov gapirib, “yozmasalaring bu yerdan hech kim chiqib ketmaydi, dedi. Zalning ikki eshigi oldiga militsiya xodimlari qo‘yildi. Hamma yozib berishga majbur bo‘ldi”, deb yozadi jarqo‘rg‘onlik fermerlar.
Fermerlar sudning noqonuniy ekanini iddao qilmoqda
Fermerlarga paxta yetishtirish uchun 3 foizli imtiyozli kredit bergan Agrobankning Jarqo‘rg‘on tumani filiali kreditni qoplamaganligi uchun fermerlarni sudga bergan.
Ozodlik suhbatlashgan Jarqo‘rg‘on tumanidagi “Surxon Chorvador Nur” fermer xo‘jaligi rahbari, 35 yashar O‘ktam Ulug‘ov bankning bu tadbirini noqonuniy deydi:
- Men bank bilan kredit shartnomasini 24 fevralda imzolaganman. Kreditni yopish muddati 14 oy deb belgilangan. Demak, hali yopish muddatiga qariyb olti oy bor. Lekin bank, 15 oktabr kuni Qumqo‘rg‘on tumanlararo iqtisodiy sudiga berayapti va Allaberdiev degan sudya ishni ko‘rayapti. Sudya fermerni chaqirtirib, nima bo‘lganini ham so‘ramasdan ko‘r-ko‘rona ko‘rayaptida, bankning foydasiga qaror chiqarib berayapti, deydi fermer O‘ktam Ulug‘ov.
Uning aytishicha, 5 oktabr kuni MIB xodimlari kelib uning uyidagi traktorini, chorvasini xatlab ketgan.
Fermerlarning aytishlaricha, MIB byurosi faqat mol-mulkni xatlash haqidagi ajrimi borligiga qaramasdan allaqachon bir necha fermerning mol-mulkini tortib olgan.
"Qarzni uzishga hali 6 oy vaqt bor, lekin MIB hujumga o‘tdi"
Jarqo‘rg‘on tumanidagi “Asrorbek Azamatbek” fermer xo‘jaligi rahbari Bahodir Yusupovning otasi 70 yashar Yo‘ldosh Yusupovning aytishicha, MIB xodimlari ularning hovlisidagi boshqa odamning nomiga rasmiylashtirilgan “Neksiya” avtomobilini ham tortib olgan:
- Uyimda qarindoshimizning “Neksiya”si bor edi. MIB xodimlari shuncha qishloqdoshlarim oldida meni sharmanda qilib¸ o‘sha moshinani olib ketishdi. Buning ustiga ular moshinani kechgacha o‘z ishlari uchun minib yurishgan. Bunga ularning haqqi yo‘qku. Keyin o‘g‘limning bankdan qarzi 39 million so‘m qolgan edi. Lekin, hokim bilan militsiya boshlig‘i o‘g‘limni majburlab 34 million so‘mni yoqilg‘iga o‘tkazib yubordirgan. U pul shunday turibdi. Ikkinchidan esa, shartnoma muddati tugashiga hali yarim yil bor. Qarzimiz bo‘lsa topib to‘lardikku, nega bular bunday adolatsizlik qilishadi, deydi Yo‘ldosh Yusupov.
Vaqtincha ishlatishga olgan birovning pritsepini ham MIB olib ketdi
“Saodat” fermer xo‘jaligi rahbari Anvar Aminovning aytishicha, qo‘shnisidan vaqtincha olib ishlatib turgan pritsepni ham MIB xodimlari olib ketgan:
- Paxta tashish uchun qo‘shnimizning pritsepini olib turardim. MIB xodimlari keldi-da, ana shuni olib ketamiz, dedi. Men bu birovniki, vaqtincha ishlatib turibman desam, “ana, “Saodat” deb pritsepga yozib qo‘yilganku, deydi. Men ularga, yo‘q, bu bilan paxta tashiymiz, paxta punktiga olib borganimizda qaysi xo‘jalikdan kelganini bilish uchun desam ham, ishonishmadi. Moshinaga bog‘lab sudrab ketishdi, deydi Anvar Aminov.
Aslida men qarz emasman, lekin “qarzdor” qilishdi
“Xayrulla” fermer xo‘jaligi rahbari Bahodir Alimovning Ozodlikka aytishicha, MIB xodimlari uning ko‘pkariga chopadigan otini olib ketgani mashina topolmay vaqtinchaga tashlab ketishgan:
- Avval MIB kelib texnikamni xatlab ketgan edi. Kecha yana o‘ndan ortig‘i milisalar bilan kelib, otingizni olib ketamiz, dedi. Men ularga bu ko‘pkariga soladigan otim, buni olmanglar, ana traktorni olib ketinglar desam, yo‘q otni olib ketamiz¸ deb yopishib olishdi. Men aytdimki, bu ot bozorda kamida 50 million turadi, meni qarzim esa 30 million so‘m. Lekin ko‘nishmadi, otni yetaklab olib ketishdi. Lekin olib ketgani mashina topolmay vaqtinchaga tashlab ketishdi. Aslida 14 oygacha bank bizga tegmasligi kerak edi. Lekin qoidani o‘zi buzdi. Mendan neft mahsulotlariga 38 million, mineral o‘g‘itlarga qariyb bir million majburan o‘tkazdirib olishgan. Agar shuni o‘tkazmaganda edi, men qarzdor bo‘lmas edim, deydi fermer.
Bahodir Alimov, o‘zi va boshqa fermerlarning qarzdorligi masalasida sud qilinib¸ mol-mulki musodara qilinishi haqidagi sud qarorini uni ijro qilishga kelgan MIB xodimlaridan eshitganini aytadi:
- Sud bo‘libdi, bizning mol-mulkimizni xatlashni buyuribdi. Lekin nega biz buni MIB xodimidan eshitamiz? Nega sud bizni chaqirib, nega qarzingni yopolmayapsan, deb so‘ramaydi? Nega sud Agrobankka fermerlarning sen bilan shartnomasi tugashiga hali olti oy bor ekan, shikoyatingni qabul qilmaymiz, demaydi? Nega? Qani adolat?”, deydi fermer Bahodir Alimov.
“Agrobank” Jarqo‘rg‘on filiali boshlig‘i aniq javob aytolmadi
Fermerlarga 3 foizli imtiyozli kredit bergan Agrobankning Jarqo‘rg‘on filiali boshqaruvi raisi Kamol Hayitov Ozodlik bilan suhbatda shartnoma tugamay turib¸ fermerlarning sudga berilishini “ehtiyot chora”si deb atadi:
- Paxta terim uje 5 sortga o‘tib ketdi. Bu sortga 650 so‘mdan pul beriladi, terim puli bundan qimmat tushayapti. 1-2 sortlardan qoplanadigani qoplanib bo‘lgan, bu yog‘idan umid yo‘q. To‘g‘ri, bu yoqdan topshiriq bo‘linib, respublika bo‘yicha bo‘layapti bu holat, faqat bizda emas. Keyin hozir mol-mulkini olib bo‘yicha emas, faqat xatlab qo‘yish bo‘yicha ajrim chiqarilgan. Bir oydan keyin ijro qarori chiqadi, dedi bank boshqaruvi raisi.
Agrobank mahalliy rahbari¸ fermerlarning bank shartnomada belgilangan 14 oylik muddat tugamay turib¸ nega kreditning to‘liq qaytarilishini talab qilayotgani haqidagi savoliga aniq javob bermadi:
- Bu hozir respublika bo‘yicha berilgan topshiriqda, ya’ni fermerlar qarzini uzolmasligi aniq, shuning uchun qarzni qoplashni uning mol-mulkiga qaratish. Bunday topshiriq selektor majlisida berilgan, Kamol Hayitov.
Bank raisi selektor yig‘ilishida bu topshiriq aynan qaysi amaldor tomonidan berilganini ochiqlamadi va aloqani uzdi.
Qumqo‘rg‘on tumanlararo iqtisodiy sudi sudyasi Sanjar Allaberdiev voqea tafsiloti va Ozodlikning “nega fermerlar noqonuniy sud qilindi” degan savolini eshitgandan so‘ng, yo‘lda ekanligi va yarim soatdan keyin qo‘ng‘iroq qilishimizni so‘radi.
Ammo yarim soatdan so‘ng sudya telefonini o‘chirib qo‘ydi.
Jarqo‘rg‘on tumani hokimi Ziyodilla Davlatov Ozodlik bilan suhbatda bu ishlardan xabari yo‘qligini aytdi:
- MIB alohida tashkilot, u hokimiyatga bo‘ysunmaydi, sud qarorini ijro qilish bilan shug‘ullanadi. Shuning uchun bu ishlarga mening aralashishga ham haqqim yo‘q, bu ishlardan ham xabarim yo‘q, dedi tuman hokimi Ziyodilla Davlatov.
