Xalqaro Amnistiya tashkiloti payshanba kuni e’lon qilingan hisobotida Isroil davlatini G‘azo urushida falastinliklarga qarshi genotsid sodir etishda aybladi. Bu ayblovni Isroil rahbarlari bir necha bor rad etishgan.
Londonda joylashgan inson huquqlari tashkiloti bir necha oy davomida sodir bo‘lgan voqealar va Isroil rasmiylari bayonotlarini tahlil qilgandan so‘ng shunday xulosaga kelganini ma’lum qildi. Tashkilotning ta’kidlashicha, faol qurolli to‘qnashuv paytida birinchi marta jinoyat aniqlangan.
Fashistlar "Xolokost"ida yahudiylarning ommaviy qirg‘ini ortidan qabul qilingan 1948-yilgi genotsid konvensiyasida genotsid "milliy, etnik, irqiy yoki diniy guruhni butunlay yoki qisman yo‘q qilish maqsadida sodir etilgan harakatlar" deb ta’riflangan.
Isroil genotsidga oid har qanday ayblovlarni qat’iyan rad etib, xalqaro huquqqa rioya qilganini va 2023-yil 7-oktyabrda G‘azo hududidan HAMAS tomonidan amalga oshirilgan transchegaraviy hujumdan so‘ng o‘zini himoya qilish huquqiga ega ekanligini ta’kidladi. O‘sha hujum urushni tezlashtirgan edi.
Amnistiya hisoboti bo‘yicha Isroil rasmiylaridan zudlik bilan izoh olish iloji bo‘lmadi.
Isroil ma’lumotlariga ko‘ra, 14 oy oldin HAMAS boshchiligidagi jangarilar chegara bo‘ylab Isroil jamoalariga hujum qilib, 1200 kishini o‘ldirgan va 250 dan ortiq garovga olinganlarni G‘azoga olib ketganidan so‘ng Isroil G‘azoda havo va quruqlikdagi urushini boshladi.
G‘azo Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lum qilishicha, Isroilning harbiy kampaniyasi natijasida 44 400 dan ortiq falastinlik halok bo‘lgan va yana ko‘plab odamlar jarohatlangan.
Falastin va BMT rasmiylari ta’kidlashicha, kichik, aholisi zich joylashgan qirg‘oqbo‘yi hudud bo‘lgan G‘azoda xavfsiz joy qolmagan. G‘azodagi 2,3 million aholining aksariyati, ba’zilari 10 martagacha ichki ko‘chirilgan.
Joriy yil boshida Haagadagi BMTning Xalqaro sudida (XS) bo‘lib o‘tgan eshituvlarda Isroil Janubiy Afrika tomonidan genotsidda ayblangan, biroq mamlakat advokatlari bu ayblovni rad etishdi. Ular Isroilning urush olib borishida genotsid niyati yo‘qligini va genotsid sodir etilmaganini ta’kidlab, urushning maqsadi HAMASni yo‘q qilish ekanligini aytishdi.
Xalqaro Amnistiya tashkiloti bosh kotibi Agnes Kallamar Haagada jurnalistlarga hisobotni taqdim etar ekan, xulosaga "yengil-yelpi, siyosiy yoki imtiyozli" tarzda kelinmaganini ta’kidladi.
U taqdimotdan so‘ng jurnalistlarga shunday dedi: "Genotsid sodir etilmoqda. Olti oylik chuqur va maqsadli tadqiqotlardan so‘ng bizda hech qanday shubha yo‘q."
Amnistiya tashkiloti ma’lum qilishicha, Isroil va Isroil harbiylari 1948- yilgi genotsid konvensiyasi tomonidan taqiqlangan beshta harakatdan kamida uchtasini sodir etgan: odam o‘ldirish, og‘ir jismoniy yoki ruhiy shikast yetkazish va himoyalangan guruhni jismonan yo‘q qilishga mo‘ljallangan turmush sharoitini qasddan yaratish.
Amnistiya tashkiloti Isroil rasmiylarining 100 dan ortiq bayonotlarini ko‘rib chiqqan.
Isroil harbiylari HAMASni jangarilarni tinch aholi yashaydigan mahallalarga joylashtirishda ayblaydi, buni HAMAS inkor etadi va Isroilni yoppasiga zarbalarda ayblaydi.
Kallamarning aytishicha, Amnistiya genotsidni isbotlashni maqsad qilmagan, ammo dalillar va bayonotlarni birgalikda ko‘rib chiqqandan so‘ng, "Isroil genotsidni ko‘zlagan va ko‘zlamoqda" degan xulosaga kelgan.
U yana qo‘shimcha qildi: "Isroilning G‘azodagi urushi faqat HAMASni parchalashga va falastinliklarni milliy va etnik guruh sifatida jismonan yo‘q qilishga qaratilmagan degan da’vo tekshiruvga bardosh bera olmaydi."
Amnistiya tashkiloti Xalqaro jinoyat sudi (XJS) prokurorini G‘azodagi falastinliklarga qarshi urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi jinoyatlarda ayblanib, Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyaxu va uning sobiq mudofaa vaziriga qarshi chiqarilgan hibsga olish orderlarini inobatga olib, genotsidni tergov qilishga chaqirdi. Ular bu ayblovlarni rad etishgan.
Prokuratura idorasi o‘z bayonotida Falastin hududlarida sodir etilgan deb taxmin qilinayotgan jinoyatlar bo‘yicha tergov davom etayotganini va qo‘shimcha izoh bera olmasligini ma’lum qildi.
