Вашингтон урушни якунлаш бўйича музокаралар Европа иштирокисиз ўтишини эълон қилгани ортидан европалик етакчилар Парижда шошилинч учрашув ташкил қилмоқда.
Европа етакчилари йиғилишда бирлашган позицияни намойиш этган ҳолда Украинани қўллаб-қувватлаш ҳамда Европа хавфсизлигини мустаҳкамлаш бўйича янги таклифларни муҳокама қилиши кутилмоқда.
“Европа Иттифоқининг айрим мамлакатлари аниқ позицияга эга – улар ёмон ва шошма-шошарлик билан ишлаб чиқилган ва Трамп келишувининг бир қисми бўлишни хоҳламайди. Улар Украинани қўллаб-қувватлашни давом эттиришга эътибор қаратмоқда,” деди Берлинда жойлашган Европа Ташқи алоқалар кенгашининг катта сиёсат бўйича эксперти Мажда Руге.
Европанинг хавотирлари икки кун олдин Трампнинг Украина бўйича махсус вакили Кейт Келлогг Европа тинчлик музокараларида иштирок этмаслигини айтганидан кейин янада кучайди.
АҚШ ва Россия расмийлари урушни тугатиш бўйича музокараларни бошлаш учун шу ҳафта Саудия Арабистонида учрашиши маълум бўлиб улгурган.
Украина президенти Владимир Зеленский Мюнхен хавфсизлик конференциясидаги иштирокидан кейин 16 февраль куни БААга ташриф буюрди. У кейинчалик Саудия Арабистонига ҳам боришини айтди, бироқ украиналик расмийларга кўра, у ерда АҚШ ёки Россия расмийлари билан учрашув режалаштирилмаган.
Бундан бир неча кун олдин АҚШ мудофаа вазири Пит Ҳегсет АҚШ бундан буён “Европа хавфсизлигига устувор аҳамият қаратмаслигини” билдирган эди.
Вашингтоннинг ҳаракатлари Европада хавотир уйғотиб, минтақа етакчиларини АҚШнинг Украинадаги урушни якунлаш бўйича бир томонлама ёндашувига қандай жавоб бериш борасида шошилинч изланишга мажбур қилмоқда.
Бироқ Европа ички келишмовчиликларни енгиб ўтиб, урушни тугатиш ва Россия билан муносабатларни ҳал қилиш бўйича аниқ стратегия ишлаб чиқа оладими ёки йўқ ҳозирча бу номаълум.
“Европа муҳокамалар, баёнотлар ва чақириқлар билан кўпроқ шуғулланди, лекин Украинага реал ёрдам кўрсатиш ёки ўзининг мустақил сиёсатини юритиш борасида етарлича қадам ташламади,” дейди Варшавада жойлашган Пилетски институтининг Россия бўйича эксперти Ян Гарнер.
Европа расмийлари эса шошилинч тузилган тинчлик ёки оташкесим битими Украинани ва кенгроқ минтақадаги хавфсизликни хавф остига қўйиши ҳақида огоҳлантирмоқда.
Европа Украина учун энг йирик молиявий ёрдам кўрсатган донор бўлди, ҳатто бу борада АҚШни ҳам ортда қолдирди. Бироқ сўнгги йилларда мудофаа харажатлари ва қурол ишлаб чиқаришни ошириш бўйича ваъдалар берилганига қарамай, ҳарбий ёрдам борасида ортда қолмоқда.
Венгрия ва Словакиядан ташқари, қолган Европа давлатлари Украинани қўллаб-қувватлаш борасида якдил. Бироқ келишмовчиликлар ҳам йўқ эмас.
“Ҳамма техник жиҳатдан бир фикрда. Яхшироқ назар ташланса, муаммо режалар борасида келишмовчилик мавжудлигида эканини кўриш мумкин.”
Европа армиясини тузиш масаласини ички келишмовчиликларга яққол мисол. Баъзи етакчилар тинчлик битими тузилганидан кейин, хавфсизликни таъминлаш мақсадида Европа ҳарбий кучларини Украинага жойлаштиришни таклиф қилган. Бироқ бу ғояни Европа Иттифоқининг ташқи сиёсат бўйича раҳбари Кая Каллас сингари расмийлар рад этмоқда.
“Тайёр ва аниқ стратегия йўқлиги сабабли, Европа етакчилари эҳтимолий вариантлар доирасида қолмоқда. Ҳеч ким бирлашган, пухта ва ҳамкорликка асосланган режани ишлаб чиққани йўқ. Шу сабабли, Трамп, Путин ва ҳатто Зеленский ҳам Европани жиддий қабул қилмаяпти”, дея хулоса қилади Ян Гарнер.
Форум