АҚШ президенти Доналд Трамп ва Хитой раҳбари Си Цзиньпин бир-бирларига қарши янги божларни эълон қилгани сабабли савдо уруши янгидан бошланди. Аммо сўнгги спаррингдан фарқли ўлароқ, Пекин Вашингтон билан бу урушга аввалгидан яхшироқ тайёр кўринади.
АҚШ президенти Доналд Трамп ва Хитой раҳбари Си Цзиньпин узоқ муддатли оқибатларга олиб келиши мумкин бўлган оғир божлар жорий қилиши билан янги савдо уруши дастлабки ўқлари отилди.
Бу божлар Трампнинг Оқ уйдаги биринчи муддати давомида юз берган икки йиллик савдо зиддиятининг қайта тикланиши бўлиб, улар яна Хитойга иқтисодий оғриқ келтириши мумкин.
Аммо Пекин ва Вашингтон ўртасидаги жангнинг биринчи эпизодидан фарқли ўлароқ, Си ҳозир иккинчи савдо урушига кўпроқ карталар билан киради. Бу Хитой учун янги имкониятлар очиши мумкин, чунки у глобал майдонда Қўшма Штатларга қарши боришга тайёр.
Ушбу афзалликлардан самарали фойдаланиш учун Пекин, аввало, қайта бошланган савдо урушининг жиддий қийинчиликларини енгиб ўтиши керак. Иқтисодий ўсиш секинлашиши билан курашаётган мамлакат учун бу ортиқча бошоғриқ.
Хитой иқтисодиёти ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш билан боғлиқ бўлиб, Қўшма Штатлар унинг энг йирик савдо шеригидир. АҚШнинг 4 февралдан кучга кирган 10 фоизлик божлари Хитой иқтисодиётига зарар етказади ва АҚШнинг собиқ президенти Жо Байден ва Трамп биринчи муддатида киритган йиғимларга қўшимча бўлади.
Аммо Си Трамп билан сўнгги тўқнашувга қараганда яхшироқ қуролланган.
Пекин 10 февралдан кучга кирадиган ўз тарифлари билан жавоб қайтаришга қодир эканига ишонмоқда. Улар орасида Хитойнинг АҚШ кўмири ва суюлтирилган гази учун 15 фоизлик йиғимлари, шунингдек, хом нефть, қишлоқ хўжалиги ускуналари ва баъзи автомобиллар учун 10 фоизлик тарифлар бор.
Стратегик жиҳатдан, Пекин АҚШ саноати учун зарур бўлган муҳим материалларга қаратилган тарифлар билан жавоб қайтарди, Хитой асосан глобал таъминотни назорат қилади. Улар орасида вольфрам, теллур, рутений ва молибден каби муҳим минераллар бор, улар баъзи батареялар ва бошқа юқори технологияли маҳсулотларни ишлаб чиқариш учун зарур.
Бу 2024 йил декабрь ойида Хитойнинг баъзи яримўтказгичлар ишлаб чиқариш учун зарур бўлган сурьма ва галлий каби минералларни Қўшма Штатларга экспорт қилишни тақиқлаганидан кейин содир бўлди.
Бу Пекин ҳам, Вашингтон ҳам глобал технологиялар устида тобора чуқурлашиб бораётган рақобатга тушиб қолган бир пайтда содир бўлмоқда. Қўшма Штатлар ҳозирча олдинда, АҚШда лойиҳаланган ва Тайванда ишлаб чиқарилаётган илғор яримўтказгичлар бор.
Хитойнинг ўз технологик амбициялари бор. Трамп ва Байденнинг иттифоқдош давлатларни янги авлод телекоммуникация тармоқлари учун Хитой ускуналарини рад этишга ва баъзи микросхемаларни экспорт қилишни тақиқлашга ундаши Хитой учун анча қийинчиликлар келтирди.
Бу чоралар қисман бошқа давлатлар билан мувофиқлаштирилган ҳаракатлар натижаси энди. Аммо Трамп ҳозир ўша иттифоқчиларнинг айримларига таҳдид қилмоқда. Бу эса Си учун янги имконият очади.
Трамп Канада ва Мексикага нисбатан божларни бир ойга ортга сурган бўлса-да, Европа Иттифоқига нисбатан ҳам шундай чоралар кўришини айтган. Эълондан сўнг, Европа Иттифоқи ташқи сиёсат идораси раҳбари Кая Каллас Брюссел ва Вашингтон ўртасидаги зиддиятдан "четда туриб Хитой кулаётган"ини айтди.
Илгари Хитойга нисбатан кескинроқ муносабатда бўлган Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен яқинда "Хитой билан муносабатларимизни фаоллаштириш ва чуқурлаштириш, иложи бўлса, савдо ва сармоявий алоқаларимизни кенгайтириш имконияти" ҳақида гапирди.
Худди шундай имкониятлар Си учун дунёнинг бошқа жойларида ҳам пайдо бўлиши мумкин.
Айни пайтда, бу божлар Трамп ва Си ўртасида кейинги музокаралар ва эҳтимолий келишув учун замин яратади.
Хитой ҳали ҳам АҚШ технологияларига муҳтож ва мамлакатдаги иқтисодий оғриқлар Си учун янги босим яратиши мумкин. Сўнгги АҚШ божлари, биринчи навбатда, Пекин Қўшма Штатларга ноқонуний гиёҳванд моддалар оқимини тўхтатмагани учун жорий этилди. Яна Трамп TikTok’нинг ярми Америка компаниясига тегишли бўлиши керак демоқда.
Оқ уйнинг таъкидлашича, икки етакчи шу ҳафта охиригача гаплашишни режалаштираётгани йўқ, бироқ Трамп музокаралар учун очиқлигини билдирган ва, маълумотларга кўра, 100 куни ичида Хитойга ташриф буюришни истаётганини айтган.
Форум