тел: +420 2 2112 3389 моб: +420 724 174 909 skype:sarvarusmon64
“Қирғизистонда ишлаб чиқилаётган янги қонун халқни иккига – биринчи ва иккинчи сорт миллатларга бўлиб қўйишга уринишдир. Бундай уринишлар жиноятдан ўзга нарса эмас”. Бу фикрни қозоғистонлик сиёсатшунос Дўсим Сатпаев Қирғизистон президенти маслаҳатчиси Тўпчубек Турғуналиев тайёрлаётган “Титул миллат тўғрисида”ги янги қонун юзасидан билдирди.
Июн воқеаларида уйсиз қолган ўшлик ва жалолободликлар ноябрнинг охиригача "оралиқ" уй-жой билан таъминланади. Ўш ва Жалолободни қайта тиклаш дирекцияси бу ҳақда 27 сентябр куни баён қилди. Гап халқаро ташкилотлар ёрдамида Ўш ва Жалолободда қурилиши мўлжалланган 1350 та уй устида кетаяпти.
Июн воқеалари боис Ўш ва Жалолобод шаҳарларидаги олий ўқув юртларида ўқиётган ўзбекистонлик талабалар ўз ватанига қочишга мажбур бўлди. Ўзбекистонлик ёшлар Қирғизистонда ўқишни давом эттира олмаслигини тушунган Тошкент талабаларни Ўзбекистондаги ўқув юртларига кўчириш чорасини кўра бошлади, лекин бу ишни охирига етказганича йўқ.
Келаси йили Ўзбекистон қишлоқларида ипотека кредитлари ҳисобига ҳаммаси бўлиб 7400та бир хил типдаги уй қурилади. Бунёд этилажак шунча турар-жой ва унга боғлиқ инфраструктура параметрларини Ўзбекистон президенти куни кеча тасдиқлагани тўғрисидаги хабарни 23 сентябр куни Регнум ахборот агентлиги эълон қилди.
Ўзбекистон ва Қирғизистон давлат чегара хизматлари раҳбарлари 22 сентябр куни Боткенда бўлиб ўтган учрашувда июн воқеаларидан сўнг ёпилиб қолган чегаранинг баъзи пунктларини 23 сентябрдан бошлаб очишга келишиб олди.
Михаил Шолохов, Чингиз Айтматов, Габриэль Гарсиа Маркес, Ўлжас Сулаймонов, Аркадий Райкин, Илья Глазунов... Бу рўйхатни узоқ давом эттириш мумкин. Адабиёт ва санъатнинг жаҳон танийдиган бу арбобларини "Суҳбат жанри қироли", деб тан олинган ўзбек журналисти Анвар Жўрабоевнинг вафоти муносабати билан эслаяпмиз.
Қирғизистон жанубида юзлаб одамнинг ёстиғини қуритган, юз минглаб кишини қочқину кўчкинга айлантирган июн воқеалари бошланганига 100 кун бўлди. Озодлик Миллий комиссия раиси ўринбосари, Қирғизистон республикаси маҳаллий ўз-ўзини бошқариш ишлари бўйича миллий агентлик директори Бахтиёр Фаттоҳовдан бугунги вазият ҳақида сўради.
Июн қирғинида жабрланган қирғизистонлик ўзбекларнинг маҳаллий ҳуқуқ-тартибот органларига қилган шикоят аризалари ҳануз эътиборсиз қолмоқда. Мана шундай шароитда ўзбекларнинг адолатни халқаро ташкилотлардан излашдан бошқа чораси қолмайди. Лекин адолатни мамлакат ташқарисидан ҳам топиш амри маҳолга ўхшайди.
Ўш ва Жалолободни қайта тиклаш ва ривожлантириш давлат дирекцияси 18 август куни ўз фаолияти тўғрисида маълумот эълон қилди. Маълумотномада шу кунгача қилинган ва қилинажак ишлар тўғрисида ҳисоб берилган. Дирекция матбуот котиби Мэлис Эрназаров Озодликнинг ҳисоботга оид саволларига жавоб берди.
Ўш шаҳри, Мажримтол маҳалласидаги уйларни бузиш тўғрисидаги шаҳар мэрияси режасини амалга ошириш ҳозирча тўхтатилди. Куни кеча Ўш шаҳар мэрияси вакиллари маҳаллада кйган уйлар, омон қолган уйларнинг бир қисми эгаларига уйларни 3 кун ичида бузишни буюрган эди. Мажримтол маҳалласини ўз ичига олувчи Ҳудудий кенгаш раиси Муҳаммадамин Исмоилов Озодликка буларни гапириб берди.
Қирғизистонлик инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси, "Қилим шами" нодавлат ташкилоти раҳбари Азиза Абдурасуловани 18 август куни Ўшда бир гуруҳ қирғиз аёллар тутиб олиб урди. Унинг калтакланишига Қирғизистон Омбудсмани Турсунбек Ақуннинг бир кун аввал мамлакат ТВси орқали қилган баёноти сабаб бўлди.
Жорий йилнинг 20 июнидан бошлаб 18 августгача Ўш аэропортидан Москва, Екатеринбург, Красноярск, Новосибирск шаҳарларига қарийб 20 минг киши кетди. Ўшдан чиқиб кетганларнинг камида 71 фоизи ўзбеклардир. Расмийлар тарқатган бу хабарлар Ўшликларнинг фикрича, асл вазиятни акс эттирмайди.
"ОБОН" аталмиш миллатчи хотин-қизлар ҳамда қирғиз йигитлари тўдалари Ўш аҳолисининг "этник софлиги" учун курашмоқда. Ўшдан олинаётган хабарлардан пайдо бўлган фикрни мана шундай пафос билан ифодалаш мумкин. Ўшлик ҳуқуқ фаоли Абдуманноп Халилов 16 август кунги "ОБОН" ҳамласининг энг сўнгги қурбонларидан биридир.
Ўшликларнинг кўпчилиги июн воқеалари давомида ёндириб юборилган уйларини қайта тиклаш учун давлат таклиф қилаётган қарзни олмоқчи эмас. Чунки таклиф қилинаётган 200 минг сўмлик қарзни олиш учун имзоланиши лозим бўлган шартнома талаблари уларнинг уйидан ажраб қолишига сабаб бўлиши мумкин.
Озодликнинг бу ҳақдаги саволига жавоб берган Ўш шаҳар паспорт бўлими бошлиғи прописка масаласида ҳеч қандай чеклов йўқлиги, фақат Ўш шаҳар мэрининг уйи куйганларни вақтинча қайдга олмаслик тўғрисида қарори борлигини айтди. Лекин асосий муаммо Ўш мэри чиқарган қарор мантиғини расмийларнинг ўзлари тушуна олмаётганида экани маълум бўлди.
Ўш шаҳри Марказий бозорини бошқа жойга кўчириш режаси шаҳар мэри Мэлис Мирзакматовнинг маҳаллий ўзбеклар манфаатларига яна бир зарба беришга уринишидир. Бу фикрни шу кунда Ўшда кўпчиликдан эшитиш мумкин. Бозордаги савдо расталарию дўконларнинг тахминан 70-80 фоизи ўзбеклар мулкидир.
Бу қайғули сана Рамазоннинг биринчи кунига тўғри келди. Муқаддас ой арафасида, 10 август куни Қирғизистон ҳукумати Ўш ва Жалолобод шаҳарлари, Аравон, Ўзган ва Қорасув туманларида 11 июн куни жорий этилган комендант соати режимини бекор қилиндию лекин оддий ўшликлар ҳам, мамлакат ҳукумати ҳам шу кундаги тинчликнинг мўрт эканлигини айтмоқда.
Ўш шаҳрининг Манас ота микрорайонида 76 квартирали кўп қаватли иккита уй қурилиши бошланди. Ўшнинг ёндириб юборилган маҳаллаларидаги уйлар култепага айланганича турибди, аҳоли ёндирилган уйлари учун товон пули олиш у ёқда турсин, уйларни қайта тиклаш масаласида расмийлардан бирон бир жўялироқ гап ҳам эшитгани йўқ.
Ўшда 10 июн куни бошланган қирғиндан буëн Озодлик мухбирлари суҳбатлашган юзлаб¸ балки минглаб ўшлик ўзбекларнинг ишончига кўра¸ бу зўравонликлар ортида турган асосий шахслардан бири Ўш шаҳар мэри Мелис Мирзакматов бўлади. Озодлик мухбири билан суҳбатда шаҳар мэри бундай айбловни рад этишга уринди.
Қирғизистон президенти Роза Ўтунбаева 30 июл куни Ўшга қилган сафари давомида босқинчилар ҳужумидан катта зарар кўрган, Увом бўйи гузаридан бошланадиган Шавкат Раҳмон ва Помир кўчалари аҳолиси вакиллари билан учрашди.
Давомини ўқинг