Наманган шаҳри Темир кўчасида яшаган 25 ёшли аёл ўзи ҳамда 3 ва 1 яшар ўғилларини Шимолий Фарғона каналига ташлаган. Аёл ҳалок бўлган, икки норасида эса қутқариб қолинган.

20 декабрь куни рўй берган ҳодисадан жамоатчилик ва матбуот бир ҳафтадан кўпроқ вақт ўтиб хабар топмоқда.

Daryo.uz нашрининг Бош прокуратура матбуот хизматига таянган ҳолда ёзишича, аёлнинг ўзи ва болалари жонига қасд қилишга уринишига турмуш ўртоғи билан узоқ муддатдан буён бирга яшамаётгани, оилавий келишмовчилик сабаб руҳиятида ўзгариш рўй бергани сабаб бўлган.

Фожиа рўй берган вақтда мазкур ҳудуддан ўтиб кетаётган фуқаролар икки нафар вояга етмаган боланинг ҳаётини сақлаб қолишган. Аммо аёл чўкиб ўлгани, жасад Наманган вилояти қўриқлаш бошқармаси ходимлари томонидан каналидан чиқариб олингани айтилмоқда.

Наманган шаҳри прокуратураси ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг 25, 97-моддаси 2-қисми “а, в” бандлари (қасддан одам ўлдириш икки ёки ундан ортиқ шахсни; айбдорга аён бўлган ожиз аҳволдаги шахсни) билан жиноят иши қўзғатган.

Ҳаёт зарбаларига учраган аёлларнинг ўзини каналга отиши Ўзбекистонда илк бор кузатилаётгани йўқ.

Озодлик аввал хабар қилганидек, 2019 йилда Самарқандда тўрт боланинг онаси бўлган Г. Ҳ. исмли аёл Дарғом каналига ўзини ташлаб, жонига қасд қилган эди. Аёлнинг ёнида бўлган 6 яшар қизчасини канал яқинидаги фуқаро қутқариб қолган.

2016 йилда Фарғона вилояти Риштон туманида яшаган 26 яшар аёл шаръий никоҳдаги эри ўз боласини тан олмагани ва алимент тўлашдан бош тортгани сабаб 11 ойлик ўғлини Катта Фарғона каналига чўктирганди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин Холиқназаров тўйлар, оилавий тантаналар, марҳумлар хотираси, ҳаж ва умрага бориб-келувчиларни кутиб олишга бағишланган йиғинларда кимўзар пойга, риё ва исроф кучайиб кетганини “ўзбек халқининг жиддий муаммоларидан бири” деб атади.

Муфтий таъкидича, мамлакатдаги имом-хатиблар томонидан тўй-маърака маросимлардаги исрофгарчилик, умра зиёратидан қайтгандан кейин ҳар хил хўжакўрсин маросимлари уюштиришдек иллатларнинг олдини олиш юзасидан тарғибот ишларини амалга ошириши зарур.

“Аллоҳ таоло ато этган мол-дунёни исроф қилиш катта гуноҳ” эканини урғулаган муфтий Нуриддин Холиқназаров мусулмонларни “топганини савобли ишларга сарфлаб, бева-бечора, ночор, муҳтожларга ёрдам бериш ва улкан савобга эга бўлиш”га даъват этган.

Айни пайтда исрофгарчилик ва дабдабабозларга тушунтириш ишларини кўпайтиришда зиёлилар, отахон ва онахонларнинг ҳам қатнашиши мақсадга мувофиқ экани эслатилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси кўрсатмасига мувофиқ, эндиликда ҳар бир марказий масжид бештадан эҳтиёжманд оилани оталиққа олиб, уларнинг фарзандларини ўқув курсларида ўқитиши, касб-ҳунарга ўргатиши ва доимий даромадга эга бўлишига кўмаклашади. Ҳар бир туман-шаҳар бош имом-хатиби ҳудудидаги камида битта мактабни ҳомийларни жалб этган ҳолда таъмирлаш ишларига ёрдам кўрсатади.

“Вақф” хайрия жамоат фонди эса Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги билан ҳамкорликда кам таъминланган оилалар фарзандлари бўлган 200 нафар ёшни касбга ўргатиш ва иш билан банд қилишга масъул саналади.

Ўзбекистонда тўй, маросимлардаги дабдабабозлик ва исрофгарчилик кўпдан буён танқид қилиб келинади.

Бир неча йил аввал сенаторлар тўй-ҳашамлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимлар, марҳумлар хотирасига бағишланган тадбирларни ихчам, камхарж ва дабдабасиз ўтказиш зарурлигини таъкидлашганди.

2017 йилда президент Шавкат Мирзиёев тўйлардаги исроф ва дабдабани кескин танқид қилиши ортидан мамлакатда турли оммавий маъракаларни ихчамлаштиришга қаратилган кампания бошлангани маълум.

Ўзбекистон Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ижтимоий тармоқларда тарқалган боксчи Шаҳрам Ғиёсов айиқ билан кураш тушаётгани акс этган видео юзасидан муносабат билдирди.

“Айни дамда Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги томонидан ҳолат ўрганилмоқда. Ўрганиш натижаларига кўра батафсил маълумот берилади ва ҳуқуқбузарларга нисбатан қонуний тартибда чора кўрилади”, дейилган баёнотда.

Экология вазирлиги ҳайвонларга нисбатан ҳар қандай шафқатсиз муносабат қораланиши ва бундай ҳаракатлар қонунга кўра жавобгарликка сабаб бўлишини урғулаган.

Бир неча кун аввал ижтимоий тармоқларда тарқалган видеода бокс бўйича жаҳон чемпиони ва Олимпиада кумуш медали совриндори Шаҳрам Ғиёсов спорт залида тумшуғбоғдаги айиқ билан жанг қилиб, жониворни бир неча бор чалқанчасига йиқитганини кўриш мумкин. “Спарринг” давомида бошқа бир киши айиқни жиловда ушлаб турган.

Ижтимоий тармоқларда спортчининг бу ҳаракатлари кескин қораланди.

“Меҳр ва оқибат” ҳайвонларни ҳимоя қилиш жамияти ҳолат юзасидан Ички ишлар ва Экология вазирликларига мурожаат қилди.

Айиқ билан “спарринг” бўлиб ўтган Buka Gym спорт зали эгаси ҳодиса юзасидан узр сўраб чиқди.

“Биз ушбу видео ортидан ҳайратга тушган барча ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларидан узр сўраймиз. Биз ҳайвонларни яхши кўрамиз ва доимо уларни ҳимоя қиламиз”, дея иқтибос келтирган Gazeta.uz нашри Buka Gym компанияси вакилидан.

Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасининг “Ёввойи ҳайвонларни сақлаш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига кўра, 2025 йил 1 январидан эътиборан жисмоний шахслар томонидан ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақланиши тақиқланган ёввойи ҳайвонлар рўйхати тасдиқланган. Бу рўйхатга айиқ ҳам киритилган.

Ҳукумат ҳужжатига мувофиқ, бошқа ҳайвонлар қатори айиқларни ҳам давлат ва мобил циркларида (шапитолар) сақлаш ҳамда улардан цирк томошаларини ўтказиш мақсадларида фойдаланиш ман этилади.

Президент Шавкат Мирзиёев 28 декабрь куни Янги Тошкент вазирлик ва идоралар ишини ташкил этиш учун қурилаётган вақтинчалик маъмурий бинолар билан танишди.

“Ҳозир енгил конструкциялардан 4 та бино ва ёрдамчи иншоотлар барпо этилган. Бунда тўлиқ маҳаллий қурилиш материалларидан фойдаланилган. Офислар “open space” услубида бўлиб, ҳар бирида 250 нафаргача ходим фаолият юритиши мумкин”, дейилган президент матбуот хизмати хабарномасида.

Қайд этилишича, муваққат бинолар вазирлик ва идоралар ишини босқичма-босқич шу ерда ташкиллаштириш имконини беради ва Тошкентдаги тирбандликни камайтиришга хизмат қилади.

Расмий ахборотда қайси вазирликлар, қай муддатдан бошлаб Янги Тошкентга кўчирилиши очиқланмаган.

Президент Мирзиёев аввалроқ Янги Тошкент “яшил шаҳар” бўлишини айтган эди. Режага мувофиқ, “Тошкентнинг яшил белбоғи” лойиҳаси шу ердан бошланади. 420 гектар майдонда Марказий боғ барпо этилиб, 200 минг туп дарахт экилади.

Бунинг учун иш ҳозирдан бошланиб, 50 гектар майдонда кўчатхона ташкил этилгани, иссиқхона, қозонхона, кўчатларни сақлаш ва суғориш тизимлари барпо этилгани билдирилган.

Янги Тошкент пойтахтнинг жануби-шарқида, Тошкент вилоятининг Юқори Чирчиқ ва Ўрта Чирчиқ туманларига тегишли ҳудудда қурилмоқда. Туманнинг биринчи яшаш ва инфратузилма объектларини қуриш ишлари жорий йил апрель ойида бошланган. Асосий объектлар қурилишини 2045 йилда якунлаш режалаштирилган.

Озодлик аввалроқ пойтахтдаги ижроия ҳокимияти органлари 20 минг гектарни эгаллайдиган Янги Тошкент тумани ҳудудига кўчирилиши режалаштирилаётгани ҳақида хабар қилган эди.

Андижон вилоятида “Ўзбекистон” номли коняк спиртли ичимлиги истеъмол қилиши оқибатида заҳарланган 22 кишининг беш нафари вафот этган.

Бу ҳақда Андижон вилояти прокуратураси ўзининг Телеграм каналида хабар қилди. Расмий маълумотга кўра, 22-26 декабрь кунлари Ўзбекистон Республикаси акциз маркаси ёпиштирилган “Ўзбекистон” номли коняк спиртли ичимлиги истеъмол қилганлар ўткир заҳарланиш ташхиси билан шифохонага ётқизилган.

Хабарда ёзилишича, шифокорлар томонидан кўрсатилган зарур тиббий ёрдамга қарамасдан, уларнинг 5 нафари вафот этган.

Мазкур ҳолат юзасидан вилоят прокуратураси томонидан Жиноят кодексининг тегишли моддалари билан жиноят иши қўзғатилган ва дастлабки тергов ҳаракатлари вилоят ИИБ тергов департаменти, ИЖҚК департаменти терговчиларидан иборат тезкор тергов гуруҳи томонидан олиб борилмоқда.

Қозоғистон жанубида нефть маҳсулотларини контрабанда йўли билан Ўзбекистонга ўтказиш мақсадида фойдаланилган яширин туннель топилди. Бу ҳақда Қозоғистоннинг Туркистон вилояти прокуратураси маълум қилди.

“Бир гуруҳ шахслар томонидан Қозоғистон–Ўзбекистон чегарасида 450 метр узунликда туннель қазилган. Ушбу лаҳм орқали ҳар куни 5-7 тонна ёқилғи-мойлаш материаллари контрабанда йўли билан олиб ўтилган”, дейилган вилоят прокуратураси хабарномасида.

Маълум бўлишича, ноқонуний фаолият тахминан икки ой давом этган бўлиб, махсус тадбирлар мобайнида бу ишга дахлдор жиноий гуруҳнинг барча аъзолари, жумладан, Ўзбекистон фуқаролари аниқланган,

Шу каби тадбирлар Ўзбекистон ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари томонидан чегара ҳудудида ҳам ўтказилган. Суриштирувларда қўшни давлатдан экспорт қилинган ёнилғи учун маблағ ўтказиш схемаси ўртага чиққан.

“Қозоғистон ҳудудида ҳам, Ўзбекистон ҳудудида ҳам трансмиллий жиноий гуруҳ аъзолари қўлга олинди. Ҳозирда терговга қадар текширув ҳаракатлари олиб борилмоқда”, дейилган прокуратура баёнотида.

Марказий Осиё давлатлари чегара ҳудудларида яширин туннеллар топилиши биринчи марта кузатилаётгани йўқ. Озодлик аввалроқ ўзбек-қирғиз чегарасида валюта ва бошқа молларни ноқонуний ўтказишда фойдаланилган тўртта туннель топилгани ҳақида хабар қилган эди.

Тошкент шаҳри ҳокими Шавкат Умрзоқовнинг 100 миллиард сўмлик қарздорликлар ва кутилаётган харажатларни қоплашга доир қарори “E-qaror” ягона электрон тизими платформасида яшириб қўйилган.

Daryo.uz нашрининг ёзишича, 2024 йилнинг 10 октябрь куни қабул қилинган 709-14-0-Қ/24 сонли қарор “шахсга доир маълумотлар, васийлик ва ҳомийлик ёки амалдаги қонунчиликка мувофиқ бошқа турдаги фойдаланиши чекланган ахборот мавжудлиги” важидан махфийлаштирилган.

Қарор ижросини таъминлаш мақсадида октябрь ойида Яккасарой, Шайхонтоҳур, Сирғали, Учтепа, Мирзо Улуғбек, Янгиҳаёт, Бектемир, Чилонзор, Юнусобод туманлари ҳокимларининг қарорлари ҳам қабул қилинган ва ҳар бир туманга 2 миллиард сўмдан 14 миллиард сўмгача маблағ ажратилган.

Деярли барча туман ҳокимлари қарорлари ҳам яшириб қўйилган.

Таъкидланишича, республика бюджетидан иссиқлик энергияси ва иссиқ сув таъминоти харажатлари учун Тошкент шаҳри бюджетига ажратилган 100 миллиард сўм сарфига доир ҳужжатни жамоатчиликдан беркитиб қўйиш ғайриқонуний ҳаракатдир.

“Қонунчиликка мувофиқ Тошкент шаҳри ҳокимининг ушбу қарори бюджет тақсимотига доир бўлганлиги боис очиқ кўриниб туриши шарт. Маҳаллий давлат ҳокимиятлари фаолиятини назорат қилиб бориши лозим бўлган ҳудудий адлия органлари нега мунтазам равишда ўрганишлар олиб бормаяпти?” дея саволга тутган адлия идорасини Daryo.uz.

Сўнгги вақтларда вазирлик ва ҳокимликларнинг кўплаб ҳужжатларни жамоатчилик ҳукмига ҳавола этмай махфийлаштираётгани эътирозга сабаб бўлмоқда.

Озодлик аввалроқ Самарқанд вилояти ҳокимлиги 630 миллион сўмлик автомобиль харидига оид қарорни яшириб қўйгани ҳақида хабар қилган эди.

Шунингдек, гарданида 6,6 миллиард сўм қарзи бўлган Андижон тумани ҳокимлиги қимматбаҳо автоулов сотиб олишга доир ҳужжатни жамоатчилик назаридан пана қилгани маълум.

Навоий вилоятининг Хатирчи туманида 9 ёшли қизни босиб кетган ҳайдовчиларга суд ҳукми ўқилди.

Kun.uz нашрининг суд ҳукмига таянган ҳолда ёзишича, фуқаролар Фахриддин Аманбаев ва Насимжон Амиров Ўзбекистон Жиноят кодексининг 266-модда 2-қисмида (транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш одам ўлимига сабаб бўлиши) назарда тутилган жиноятни содир қилганликда айбдор деб топилган. Улар икки йил транспорт воситасини бошқариш ҳуқуқидан маҳрум этилгани ҳолда шунча муддатга қамалган.

Тергов ҳужжатларига кўра, Аманбаев ва Амиров (ҳар иккиси 1976 йилда туғилган) Хатирчи тумани ҳудудидан ўтувчи 4Р48 автомобиль йўлининг 126-127-километри оралиғида бир-бирини қувиб ўтиш мақсадида BYD машиналарини катта тезликда бошқарган. Оқибатда Амиров пиёдалар йўлагидан ўтаётган вояга етмаган Ш.Ш.ни машинаси билан уриб кетган. Ортидан келган шериги йиқилган қизалоқни босиб ўтган. Қиз воқеа жойида жон берган.

Фожиали ЙТҲ жорий йил 1 июль куни рўй берган.

Судда ҳар икки ҳайдовчи айбига иқрорлик билдирган ҳамда машинани катта тезликда бошқариб, бир-бирини қувиб ўтишга ҳаракат қилганини тан олишган.

Кейинчалик ҳайдовчилардан бири йил мобайнида 12 марта радарга тушгани, ЙТҲ содир бўлган пиёдалар ўтиш жойига 2024 йил биринчи чорак якунига қадар ўрнатилиши керак бўлган тугмали светофор маблағ ажратилмагани сабабли ўрнатилмай қолгани ўртага чиққанди.

Жамоатчилик вакиллари сўнгги вақтларда пиёдалар ўлимига сабаб бўлаётган ЙТҲлар кўпайганидан хавотир билдириб келади.

Ноябрь ойида Самарқанд ва Андижондаги аварияларда ўқувчилар нобуд бўлганди.

Расмий статистикага кўра, 2022 йилда рўй берган 9902 та ЙТҲда 2356 киши ўлган бўлса, 2023 йилда қайд этилган 9839 та ЙТҲда 2282 киши, жумладан, 263 нафар бола вафот этган.

Фаоллар ЙТҲлар оқибатидаги ўлимлар юзасидан сиёсий жавобгарлик масаласини ҳам кўтаришган.

Қорақалпоғистонда 2022 йил июль ойида рўй берган оммавий норозилик намойиши иштирокчиларидан 943 нафари ҳуқуқбузарлик содир этгани учун огоҳлантирилган, 6135 нафарига маъмурий жарима, 2639 нафарига маъмурий қамоқ жазоси белгиланган. 61 киши эса жиноят содир этгани аниқланган.Бу ҳақда 26 декабрь куни Олий Мажлис Сенати ва Қонунчилик палатаси кенгашларининг қўшма йиғилишида кўриб чиқилган комиссия ахборотида сўз борган.

Нукусда юз берган воқеалар юзасидан мустақил текширув ўтказиш бўйича Омбудсман Феруза Эшматова бошчилигидаги, 14 нафар депутат, сенаторлар, нодавлат ташкилотлар ва жамоатчилик вакилларидан ташкил топган комиссия 2022 йил 15 июлида тузилганди.

Қуйи палата матбуот хизматининг маълум қилишича, тартибсизликлар натижасида фуқаролар ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар ходимларининг оғир тан жароҳати олиши ва ҳалок бўлиши, шунингдек, фуқаролар ва давлат идораларининг мол-мулкига катта миқдорда (6,8 миллиард сўм) моддий зарар етказилган.

Комиссия ахборотига кўра, оммавий тартибсизликлар давомида 21 нафар фуқаро, шу жумладан, 2 нафар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходими вафот этган ва 413 нафари жароҳатланган (шундан 183 нафари ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари).

Жиноят иши доирасида судгача қамоққа олинган жами 168 нафар шахснинг 107 нафари (икки нафар аёл) комиссия илтимосномасига кўра оиласига қайтарилган.

Маълум қилинишича, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар томонидан оммавий тартибсизликларни маъмурий бинолардан узоқлаштириш, тарқатиб юбориш, маъмурий бино ва стратегик объектларни эгаллашга уринишларни бартараф этиш мақсадида халқаро амалиётда қўлланадиган воситалардан (сув ва рангли суюқлик пурковчи техника, кўздан ёш оқизувчи махсус гранаталар) фойдаланилган.

Оммавий тартибсизликларни бартараф этиш жараёнида инсон ҳуқуқлари ва уларнинг қонуний манфаатларини бузишга йўл қўйган ички ишлар органлари ходимларининг уч нафари жиноий жавобгарликка тортилган.

Комиссия давлат органларига оммавий тартибсизликларда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар томонидан фойдаланиладиган махсус воситаларни қўллаш ва тартиббузарларни тарқатиш бўйича меъёрий ҳужжатларни етакчи хорижий давлатлар тажрибаси асосида мунтазам такомиллаштириб бориш каби тавсияларни илгари сурган.

2022 йилнинг июль ойи бошида Қорақалпоғистонда аҳоли пойтахт Нукус шаҳрининг марказий майдонида оммавий норозилик акциясига чиққан. Одамлар Тошкентнинг Қорақалпоғистонни Ўзбекистон таркибидаги суверен республика мақомидан маҳрум этиш режасига шу йўсинда норозилик билдиришган. Ҳукумат намойишни куч билан бостирган.

Нукус воқеалари бўйича ўтказилган судларда умумий ҳисобда 61 киши жавобгарликда тортилган.

Озодлик аввал хабар берганидек, Human Rights Watch халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти Нукус воқеаларининг икки йиллиги муносабати билан берган баёнотда норозилик чиқишларини бостиришда ҳаддан зиёд куч қўллангани учун бирорта ҳам юқори лавозимли мулозим жавобгарликка тортилмаганига эътибор қаратганди.

Ўзбекистон қўшма лойиҳаларни илгари суриш учун ишончли молиявий манбаларни шакллантириш мақсадида келгуси йил бошида тартиб-таомилларни якунлаб, Евросиё тараққиёт банкига аъзо бўлишни режалаштирмоқда. Бу ҳақда президент Шавкат Мирзиёев 26 декабрь куни Санкт-Петербург шаҳрида бўлиб ўтган Олий Евросиё иқтисодий кенгаши йиғилишидаги нутқида маълум қилган.

Арманистон бош вазири Никол Пашинян раислигида (онлайн форматда) ўтган учрашувда Беларусь президенти Александр Лукашенко, Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев, Қирғизистон президенти Садир Жапаров, Россия президенти Владимир Путин қатнашган. Мирзиёев йиғилишда кузатувчи мақомида иштирок этган.

Мирзиёевга кўра, Ўзбекистон кузатувчи сифатида Евросиё иқтисодий иттифоқи билан 22 та йўналишда самарали ҳамкорликни йўлга қўйган. 2024 йилда Ўзбекистоннинг иттифоқ мамлакатлари билан товар айирбошлаш ҳажми 11 фоизга ошган.

Тошкент ЕОИИнинг савдо ва юк ташишни рақамлаштириш, электрон тижоратни жорий этиш, иқлим ўзгаришига қарши курашиш соҳасидаги қатор тармоқ дастурларида фаол қатнашмоқда.

Мирзиёев Ўзбекистон тадбир якунида имзоланадиган Ягона божхона транзити тизими тўғрисидаги битимда ҳам иштирок этишини айтган.

ЕОИИ 2014 йилда Беларусь, Қозоғистон ва Россия иштирокида тузилган. 2015 йили унга Қирғизистон билан Арманистон қўшилган. Ўзбекистон ва Куба мазкур тузилмада 2020 йилда кузатувчи мақомига эга бўлган.

Экспертлар Россия ҳали халқаро санкцияларга йўлиқмасдан туриб ҳам ЕОИИни аъзо давлатлар учун манфаатли эмас, деб ҳисоблашарди. ЕОИИ фақат Россия фойдасига хизмат қиларди. Москвага қарши санкциялар жорий этилганидан сўнг ЕОИИ мамлакатларида иттифоқдан чиқиш тарафдорлари янада кўпайган.

Аввалроқ Олий Мажлис Қонунчилик палатаси спикерининг биринчи ўринбосари Акмал Саидов Ўзбекистон учун ЕОИИда кузатувчи давлат мақоми кўпроқ мақбул экани ҳақида баёнот берган эди.

Вазирлар Маҳкамасининг жорий йил 24 декабридаги қарори билан Тошкент шаҳрининг бош режаси тасдиқланди.

Қарорга мувофиқ, бош режани икки босқичда амалга ошириш мўлжалланган бўлиб, биринчи босқич 2030 йилгача, иккинчи босқич эса 2045 йилгача бўлган даврни ўз ичига олади.

Бош режадан мақсад Тошкентда қурилишни комплекс режалаштириш, лойиҳалаштириш сифатини ошириш ҳамда шаҳар инфратузилмаси ва меъморий-лойиҳавий қиёфасини яхшилашдан иборатлиги айтилган.

Режада қурилиш ишларининг барчаси ҳудудлар мастер-режаларининг тасдиқланган лойиҳаларига мувофиқ бўлиши лозимлиги кўзда тутилган.

Ҳужжат билан Тошкент ва унинг атрофидаги яшил ҳудудларни уч карра кўпайтириш, жамоат транспорти тармоғини кенгайтириш, жумладан, метробус йўналишлари ташкил этиш, электр энергияси, сув ва оқова инфратузилмасини яхшилаш кўзланмоқда.

Бош режани ишлаб чиқиш президент Мирзиёевнинг ўтган йил сентябридаги фармони билан рухсат этилганидек соддалаштирилган форматда амалга оширилган.

Бош режа бўйича шаҳар ҳудудлари учта зонага: консервация, реконструкция ва реновация зоналарига бўлишини назарда тутилган.

Аввалроқ консервация зонасида маданий мерос бинолари, тарихий жойлар, уйлар ва яшил ҳудудлар ўзгаришсиз қолиши, реконструкция зонасида мастер-режалар асосида қўшимча қурилишлар қилиш мумкин бўлиши, реновация зонасида эса эскирган уй-жой, бинолар ўрнида янги қурилиш ва таъмирлаш амалга оширилиши айтилган эди.

Ҳужжатда пойтахт ҳокими бош режанинг амалга оширилиши бўйича Вазирлар Маҳкамасига ҳар чоракда ҳисобот топшириб туриши шартлиги қайд этилган.

Пойтахт янги бош режасининг икки йилдан буён ишлаб чиқилмай ва тасдиқланмай қолаётгани мамлакат жамоатчилиги томонидан танқид қилиниб келаётган эди. Фаоллар Тошкент шаҳри ҳавосининг мисли кўрилмаган даражада ифлослангани, инфратузилма кучли зўриқишга дучор бўлгани, тирбандликлар ошгани, бир-биридан баланд уйлар қурилиши пойтахт аҳолисини қийин аҳволга солаётганидан шикоят қилишган.

Президент Мирзиёев ўтган йил февралида Тошкент шаҳри жамоатчилик вакиллари ва мутасаддилар иштирокида ўтказилган йиғилиш чоғида шаҳарнинг бош режаси тасдиқланмагунича, пойтахтда янги қурилишларга мораторий эълон қилинишини билдирган. Ўша йиғилишда у қурилишга рухсат берилганда, мавжуд инфратузилмага юклама бўйича аниқ ҳисоб-китоб қилинмаётгани, яшил майдонлар ташкил қилиш ишлари қурилишлар билан ҳамоҳанг олиб борилмаётганини танқид қилган эди.

Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси 24 декабрь куни Жиноят кодексининг 244-моддасига (оммавий тартибсизликлар) тузатишлар киритиш тўғрисидаги қонунни қабул қилди.

Амалдаги қонунчиликда оммавий тартибсизликларни уюштирганлик, уларда фаол иштирок этганлик ва фуқароларга нисбатан зўравонлик қилганлик учун жиноий жавобгарлик назарда тутилган.

Эндиликда оммавий тартибсизликларни содир этиш мақсадида таълим олганлик ва уларни ташкил этишни молиялаштирганлик учун ҳам жиноий жавобгарлик жорий этилмоқда.

Gazeta.uz нашрининг аниқлик киритишича, оммавий тартибсизликларни ташкил этиш мақсадида ўтказиладиган ўқишга қатнашиш, шу жумладан, бу бўйича билим, амалий кўникма ва малакаларни эгаллаш, шунингдек, қурол-яроғ, портлаш қурилмалари, портловчи, заҳарловчи ва атроф-муҳит учун хавфли бўлган бошқа моддалар ва предметлар билан муомала қилиш усулларини ўрганиш учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 300 бараваридан 600 бараваригача (112,5 миллион сўмдан 225 миллион сўмгача) миқдорда жарима, 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 7 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазолари назарда тутилган.

Шахсга нисбатан зўравонлик, талончилик, портлатиш, мулкка шикаст етказиш ёки йўқ қилиш, ҳокимият вакилига қурол қўллаш билан бирга содир этиладиган оммавий тартибсизликларни ташкил этиш ёки молиялаштириш, уларда фаол иштирок этишда 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси белгиланган.

Қонун лойиҳасига тушунтириш хатида таъкидланишича, “замонавий воқеликдан келиб чиқиб, ушбу соҳадаги миллий қонунчиликни такомиллаштириш зарурати юзага келган”.

Мазкур қонун лойиҳаси илгари жамоатчилик муҳокамасига қўйилмаган.

Озодлик 11 декабрь куни қонун лойиҳаси биринчи ўқишда саволларсиз маъқуллангани ҳақида хабар қилган эди.

Фарғона, Тошкент, Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё вилоятлари ва Тошкент шаҳрида тайёрланган носвой намуналари Япониянинг Киото университети токсикологик лабораториясида текширувдан ўтказилди.

Мазкур тадқиқотни олиб борган ўзбекистонлик олим Жасур Жўраевнинг Кun.uz мухбирига айтишича, носвой таркибида α-hexachlorocyclohexane, α-geksaxlorosiklogeksan, dieldrin, diyeldrin, toxphene-P26, toksafen- P26, endosulfan-2, endosulfan-2, hexachlorobenzene, geksaxlorobenzin каби турғун органик ифлослантирувчи кимёвий моддалар (пестицидлар) борлиги аниқланган.

“Бу моддалар носвойда қанча миқдорда бўлиши ҳақида ҳозирча меъёр белгиланмаган. Лекин текширганимизда ўзбек носвойида сигаретлардаги заҳарли моддалар бир неча баробар кўпроқ бўлиб чиқди. Тадқиқот тугаса, тавсиявий меъёр белгилаб, ССВ орқали маълум қиламиз”, деган Жасур Жўраев.

Турғун органик ифлослантирувчилар ва пестицидлар инсон саломатлиги ҳамда сайёра экотизимига таҳдид солувчи хавфли кимёвий моддалар ҳисобланади.

“Нос уй шароитида зарарсиз тайёрланади ва сигарет билан таққослаганда тутун йўқ, никотин ўпкагача етиб бормайди, туфлаб ташлайман, ичимга кетмайди деб ўйлашади. Лекин ҳар йили АҚШда 1300 га яқин киши тутунсиз тамаки сабаб оғиз саратонига учрайди”, деган Жўраев носвой истеъмол қилувчилар нега уни нисбатан зарарсиз деб ўйлашини изоҳларкан.

Жасур Жўраев беш йилдан бери Японияда жамоат соғлиғини сақлаш бўйича илмий изланиш қилиб келади. У Тошкент тиббиёт академияси ва Япониянинг Хиросима университетини тамомлаган.

Тадқиқотларга кўра, дунёнинг 121 давлатида 350 миллиондан ортиқ тутунсиз тамаки фойдаланувчиси бор ва уларнинг 67 фоизини эркаклар, 33 фоизини аёллар ташкил этади. Уларнинг 95 фоизга яқини ривожланаётган мамлакатларда, атиги 5 фоизи ривожланган мамлакатларда яшайди.

Саратон тадқиқотлари халқаро агентлиги (The International Agency for Research on Cancer) тутунсиз тамаки оғиз бўшлиғи, қизилўнгач ва ошқозон ости бези саратонига сабаб бўлади деган хулосага келган.

Озодлик аввалроқ “тутунсиз ўлим” деб таърифланадиган, енгил наркотик сифатида талқин қилинадиган нос чекишга ружу қўйишнинг оқибатлари ҳақида видеошарҳ тайёрлаганди.

Жорий йил бошидан буён Ўзбекистонга бир тоннадан ортиқ гиёҳвандлик моддалар олиб кирилишининг олди олинган.

Божхона қўмитаси матбуот хизмати хабарномасига кўра, 2024 йилда божхона органлари томонидан 554 минг дона психотроп ва кучли таъсир этувчи моддалар, 49 дона қурол, 3010 та ўқ-дорилар ашёвий далил сифатида олинган.

Аввалроқ Наркотикларни назорат қилиш миллий маркази директори Равшан Маматов Ўзбекистонда 2019−2024 йиллар оралиғида наркожиноятлар сони икки бараварга кўпайганини маълум қилиб, мамлакатда “дорихона наркоманияси” авж олганидан хавотир изҳор қилган эди.

Жорий йил ноябрь ойида ДХХ матбуот хизмати Сурхондарё вилояти Узун тумани ҳудудида ҳаракатланаётган машина юкхонасидан 50,5 килограмм гашиш моддаси топилгани ҳақида ахборот ёйинлаганди.

Ўтган йили “Тошкент-Аэро” ихтисослаштирилган божхона мажмуасига қарашли постда 8,5 тонна гиёҳвандлик моддаси қўлга олингани иддао қилинганди. Ўшанда Божхона қўмитаси вакили бу ҳодисани мамлакат тарихида битта ҳолатда катта миқдорда наркотик восита фош қилиш бўйича рекорд натижа деб атаганди.

Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевнинг топшириғига мувофиқ Афғонистонга инсонпарварлик ёрдами, жумладан, озиқ-овқат ва дори-дармон тақдим этилди, дея маълум қилди Сурхондарё вилояти ҳокимлиги матбуот хизмати.

Инсонпарварлик ёрдами юки вилоят ҳокими Улуғбек Қосимов, Транспорт ва Ташқи ишлар вазирликлари, шунингдек, “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ мутасаддилари томонидан етказиб берилган.

Шунингдек, 9 вагондан иборат “Саломатлик” тиббий-санитар ёрдами доирасида 25-30 декабрь кунлари Балх вилоятида бир гуруҳ аҳоли малакали шифокорлар томонидан бепул тиббий кўрикдан ўтказилиши режалаштирилган.

“Мазкур инсонпарварлик ёрдами Ўзбекистон ва Афғонистон ҳукуматларининг учрашувида афғон халқини Ўзбекистон шифокорлари томонидан бепул тиббий кўрикдан ўтказишда кўмак кўрсатиш сўровига асосан амалга оширилмоқда”, дейилган вилоят ҳокимлиги билдиргисида.

Озодлик аввал хабар қилганидек, Ўзбекистон расмийлари “Толибон” ҳаракати вакиллари 2021 йил 15 августида Кобулни эгаллаб, ҳокимият тепасига келганидан бир ой ўтар-ўтмас Афғонистонга илк инсонпарварлик ёрдамини йўллаган.

Ўшандан буён ўтган уч йилдан кўпроқ вақт мобайнида Тошкент толибларга бир неча бор гуманитар юк жўнатгани маълум.

Жумладан, жорий йил 25 апрель куни ҳам Сурхондарёдан Балхга қарийб 170 тонналик инсонпарварлик ёрдами ортилган карвон етиб борганди.