“Чегарасиз шифокорлар” халқаро ноҳукумат ташкилоти Россиядаги ўз фаолиятини тўхтатган. Ташкилот баёнотида бунинг мажбурий қадам бўлгани айтилган.

Август ойида “Чегарасиз шифокорлар” Адлия вазирлигидан унинг Россиядаги шуъбаси хорижий ноҳукумат ташкилотлари филиаллари ва ваколатхоналари реестридан чиқарилгани ва ташкилотнинг Россиядаги офисини ёпиш лозимлиги ҳақида хат олган.

Хабарларга кўра, Россия Адлия вазирлиги бунга расмий сабаб ўлароқ ташкилот филиалининг фаолияти низомга мувофиқ эмаслигини кўрсатган.

“Чегарасиз шифокорлар”нинг Россиядаги фаолияти учун масъул бўлган вакили Норман Ситали ташкилот Россиядаги ўз филиалини “юракда оғриқ билан” ёпаётганини ва агар кейинчалик имкон бўлса, ўз ишини тиклашдан мамнун бўлишини айтган.

“Чегарасиз шифокорлар” ташкилоти Россияда 32 йил давомида фаолият олиб борган. У Россия Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда Москва, Санкт-Петербург шаҳарлари, Архангельск, Иваново ва Кемерово вилоятлари, Чеченистон, Ингушетия ва Доғистонда ўз дастурларини амалга оширган. Улар сил касаллигини, айниқса унинг муолажаси қийин бўлган шаклларини даволаш ва олдини олиш, ОИВ, бошқа юқумли касалликлар, хатар гуруҳлари, шу жумладан мигрантлар билан ишлаш кабилар билан шуғулланишган.

Украинада уруш бошланганидан кейин “Чегарасиз шифокорлар” Украинадан келган қочқинлар ҳамда Россиянинг чегараолди вилоятларидан хавфсиз минтақаларга кўчган россияликларга тиббий ва гуманитар ёрдам бериб келишган.

Россиянинг Красноярск шаҳрида полиция маҳаллий бозорларда ўтказилган рейд чоғида 520 кишини қўлга олган.

Россия Ички ишлар вазирлигининг Красноярск ўлкаси бўйича бош бошқармаси маълумотига кўра, рейдлар чоғида хорижликлар томонидан миграция тартибини бузганлик, чегара тартибини бузганлик, мамлакатда ноқонуний юрганлик, ноқонуний ишлаганлик ва бошқа ҳуқуқбузарликлар бўйича 24 та маъмурий баённома тузилган.

Шаҳарнинг Шахтёрлар кўчасида жойлашган “Южний” (“Жанубий”) ва “Луч” (“Нур”) бозорларида кенг кўламли рейдлар бўлиб ўтган.

Рейд чоғида қўлга олинган мигрантлар оғзидан “жиноятлар содир этганликка алоқадорликни текшириш учун” сўлак намуналари олинган. Маҳаллий полиция вакиллари рейд пайтида миграцион қонунчиликни бузган ҳолда Красноярск ҳудудида бўлган Ўзбекистон, Озарбайжон, Тожикистон ва Қирғизистон фуқаролари ушланганини билдиришган. Полиция уларни маъмурий жавобгарликка тортмоқчи, камида етти кишини эса мамлакатдан чиқариб юбориш масаласи ҳал қилинмоқда.

Хабар қилинишича, рейд чоғида қўлга олинган 92 кишининг Россия фуқаролигини олгани аниқланган, уларнинг қўлига ҳарбий комиссариатга чақирув қоғози тутқазилган.

Полициячилар ва Федерал хавфсизлик хизмати (ФСБ) ходимлари ноқонуний миграция ташкил қилганлик эҳтимолига оид ишлар бўйича 50 та текширув материалини қайдга олишган.

Россияда сўнгги ойларда мигрантларга қарши кайфиятлар кучайгани ва қонунчилик кескинлашгани кузатилмоқда. Озодликнинг “Сибирь.Реалии” лойиҳаси қайдича, бу ҳолат айниқса Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл”даги терактлардан кейин кучайиб кетган. Россиялик терговчилар расмий тахминига кўра, мазкур ҳужумни тожикистонлик бир гуруҳ фуқаро содир этган.

Терактдан сўнг Россиянинг турли минтақаларида ҳуқуқ-тартиботчилар хорижликлар яшайдиган ва ишлайдиган жойларда рейдлар ўтказа бошлаганлар. Айрим ҳолатларда мигрантлар ҳарбий комиссариатларда қайддан ўтказилган. Шу билан бир пайтнинг ўзида Россияда миллатчилар “рейдлари” ҳам бошланиб кетган – бу “рейдлар” давомида улар мигрантларни ишдан бўшатиш ва қизларнинг рўмолларини ечиштиришни талаб қилишган.

2023 йилнинг октябрь ойида Россия Давлат думасига хорижликларга бутун мамлакат бўйлаб мактабларда, фармацевтика соҳасида, давлат тиббиёт муассасаларида, такси ва юк ташишда ишлашни тақиқлаш кўзда тутилган қонун лойиҳаси киритилган.

2023 йил ноябрида Давлат думаси спикерининг ўринбосари Пётр Толстой “Россияда мигрантларга нисбатан позициянинг пассивлиги” юзасидан таассуф билдирган эди. Ўшанда у айрим постсовет республикаларидан келганларга курьер, такси ҳайдовчиси ва сотувчи бўлиб ишлашни тақиқлашни таклиф қилган эди.

АҚШ Федерал қидирув бюроси 15 сентябрь куни Флорида штатининг Вест-Палм-Бич шаҳридаги гольф майдонида содир бўлган отишма бўйича тергов олиб борилаётганини маълум қилди. Ўша пайтда АҚШ собиқ президенти ва республикачилар партиясидан президентликка номзод Дональд Трамп ўша ерда бўлганини билдирган терговчилар сиёсатчига нисбатан суиқасднинг олди олинганини айтишмоқда.

Қайд этилишича, суиқасдда гумонланган шахс ушланган. Матбуот хабарларига кўра, қўлга олинган шахс 58 ёшли Раян Рут бўлиб, у аввал бир неча марта ҳуқуқбузарлик содир этгани маълум.

Рут 2023 йилда The New York Times газетасига интервью бериб, собиқ афғон армияси аскарларини Украина Қуролли Кучларида хизмат қилиш учун ёллашга ҳаракат қилгани ва 2022 йилда бир неча ой Украинада бўлгани ҳақида гапирган.

Гумонланувчининг суиқасдга ундаган сабаб нима экани ҳозирча номаълум. Associated Press агентлиги маълумотига кўра, 2020 йилда у ижтимоий тармоқларда Дональд Трампни дастаклаши ҳақида ёзиб келган, бироқ сўнгги пайтларда Жо Байден ва Камала Ҳаррис тарафдорига айланган.

Суиқасднинг махфий хизмат агенти гольф майдонини ўраб турган буталар орасидан автомат тумшуғи чиқиб турганини кўргач, ўша томонга огоҳлантирувчи ўқ узгани ортидан олди олинган. Дональд Трамп ўша пайтда тўрт юз метр нарида гольф ўйнаётган эди. Гумонланувчи машинада қочишга уринган, бироқ тез орада гувоҳлар кўмагида қўлга олинган. Буталар орасидан ярим автоматик мерганлар милтиғи ҳамда видеокамера топилган.

Бунинг ортидан АҚШдаги бир неча ОАВнинг ҳуқуқ-тартибот идораларидаги манбалари ҳодиса собиқ президентга суиқасдга уриниш ўлароқ тергов қилинаётганини тасдиқлашган.

Дональд Трамп ўз тарафдорларига ёзган электрон хатида ҳаёти учун хавф йўқлиги, ўзини яхши ҳис қилаётган ва “ҳеч қачон таслим бўлмаслиги”ни билдирган.

Трампнинг президентлик пойгасидаги рақиби, вице-президент Камала Ҳаррис “Америкада зўравонликка жой йўқ” дея баёнот берган. АҚШ президенти Жо Байден эса собиқ президент хавфсизлигини таъминлаш учун зарур бўлган барча ресурсларни ажратиш ҳақида топшириқ берган.

Дональд Трампга қарши 13 июль куни Пенсилваниядаги сайловолди ташвиқоти митинги чоғида ҳам суиқасд уюштирилган бўлиб, ўшанда у қулоғидан енгил жароҳат олган эди. Ўшанда суиқасдни уюштирган Пенсильвания штатида яшовчи Томас Мэттью Крукс экани айтилган, бироқ у отиб ўлдирилгани учун суиқасдни нима сабабдан уюштиргани номаълумлигича қолган. Крукс отиб ўлдирилишидан олдин митингга ташриф буюрганлардан бирини ўлдиришга ва яна бир неча кишини яралашга муваффақ бўлганди.

Украина президенти Владимир Зеленский сентябрь ойи охирида Вашингтонда АҚШ президенти Жо Байденга тақдим этмоқчи бўлган ва унинг фикрича, Россия билан урушда Украина ғалабасига олиб борадиган ўз режасида тўртта банд борлигини билдирди. “Бешинчи банд ҳам бор – униси урушдан кейин керак бўлади”, деган Зеленский АҚШнинг CNN телеканалига берган интервьюсида. Интервьюнинг тўлиқ видеоси Украина президенти офиси томонидан 15 сентябрь куни ёйинланган.

Зеленский CNNга берган суҳбатида режадаги бандларга оид тафсилотларни очиқлаган эмас. Украина президентига кўра, улардан биринчиси хавфсизликка, иккинчиси Украинанинг геосиёсий ўрнига, учинчиси Киевга “у ёки бу нарсадан фойдаланишни ўзи танлаши”га рухсат берилиши дохил “жуда кучли ҳарбий дастак”ка, тўртинчиси иқтисодий қўлловга тааллуқли.

Зеленскийнинг сўзларидан келиб чиқилса, ғарб қурол-аслаҳаси билан Россия ҳудудининг ичкарисига зарба беришга рухсат этилиши бу режанинг бир қисми бўлиб ҳисобланади. Айни пайтда у ҳозирда Киев АҚШ ва бошқа мамлакатлардан ҳали бундай рухсат ололмаганини урғулади.

Украина президенти бу аслаҳадан Россиядаги ҳарбий объектлар, хусусан аэродромларга қарши фойдаланиш режаланаётганини таъкидлади. Зеленскийга кўра, бундай рухсатнинг чўзилиши Украинага зарба бераётган учоқларнинг россиялик ҳарбийлар томонидан мамлакат ичкарисига кўчирилишига олиб келган ва эндиликда уларни йўқ қилиш учун янада узоқроққа учадиган ракеталар лозим бўлади.

Украина президенти россиялик ҳарбийлар бошқарилувчи авиабомбалар ёрдамида мамлакат энергетика инфратузилмасининг 80 фоизига шикаст етказганига эътибор қаратган.

“Украина Донбассда мудофаани мустаҳкамлаш ўрнига нима учун ўтган ойда Курск вилоятига ҳужум бошлади?” деган саволга Зеленский: “Бу амалиёт таваккалчиликка асосланган эди, бироқ барибир мақсадга эришилди, чунки Россия ўз ҳарбийларнинг бир қисмини Курск остига ташлашга мажбур бўлди ва Донецк вилоятидаги ҳужумлар секинлашди”, дея жавоб берган.

Айни пайтда Зеленский Украинага ғарб ҳарбий ёрдамини етказиш суръатидан шикоят қилган. У ёрдам кечикиши фронтда снаряд етишмаслиги ва ташкил қилинаётган бригадалар керакли даражада таъминлашга имкон бермаётганини қайд этган.

Россия президенти Владимир Путин ҳақида гапирар экан, Зеленский, агар Ғарб давлатлари ва уларнинг иттифоқчилари бирдамликни сақламайдиган бўлишса, Путин ва унга ўхшаган арбоблар “бутун дунёни ўзаро бўлиб олиш”га қодир бўлишини айтган.

Шу билан бирга, Зеленский тахминича, Путин хориждан бўлган босимдан кўра Россия жамиятидан кўпроқ қўрқади.

“Агар Россия халқи бадастир ҳаётга эга бўлмаслиги, Украинадаги халқ каби энергетикасиз қолиши хавфини ҳис қилса, у уруш нималигини билади, бундан хурсанд бўлмайди ва Путинга таъсир ўтказишни бошлайди”, деб ҳисоблайди Украина президенти.

Агар шундай бўлса, Зеленский фикрича, Путин Украина билан “келиша бошлайди”, Россия жамиятининг бундай реакциясига эришиш учун эса “Украинани кучли қилиш” зарур.

“Ҳозир эса Путин муҳтамал музокаралар ҳақида гапирганида иккиюзламачилик қилмоқда”, деди Зеленский.

Аввалроқ Россия президенти Украина ўзининг қатор ҳудудларидан воз кечса, икки ўртада тинчлик музокаралари бошланиши мумкинлигини билдирган. Киев бу шартлар мақбул эмаслиги ҳақида бир неча бор баёнот берган.

Марказий ва Шарқий Европада расмийлар ва маҳаллий аҳоли ичидан бўлган кўнгиллилар шиддатли жала ва у туфайли юзага келган тошқинлар оқибатига қарши курашиш уринишларини давом эттиришмоқда. Бир неча мамлакатда кўплаб аҳоли пунктларини сув босган, қурбонлар бор.

Руминия расмийлари ёғингарчилик натижасида мамлакатда камида тўрт киши ҳалок бўлгани, яна икки киши бедарак кетганини билдиришган. Чехияда тўрт киши бедарак йўқолган. Польшада бир киши чўкиб кетган.

Тезкор хизматлар Австрия, Чехия, Польша ва Руминиянинг пасттекисликдан иборат ҳудудларида тошқинга қарши чора-тадбирларни кучайтиришган. Польшада сув омбори тўлиб-тошиши билан боғлиқ хавфли вазият туфайли мамлакат жанубий-шарқидадаги Межигорже аҳоли пункти аҳолисини эвакуация қилган. Польшанинг Чехия чегарасидан унча узоқ бўлмаган Глухолази шаҳрида кўприк қулаб тушган. Строне-Шлёнске шаҳрида эса тошқин туфайли тўғон ўпирилган.

Чехияда чорак миллионта уй электрсиз қолган. Бу, жумладан ер юмшаб кетгани туфайли электр узатиш линиясига дарахтлар қулагани билан боғлиқ. Энг қийин вазият Моравия ва Силезияда юзага келгани айтилмоқда. Тошқин важидан Опава, Есеник, Крнов аҳолисининг бир қисми эвакуация қилиняпти. Ганушовице шаҳри кўчалари қарийб бутунлай сув остида қолган, бир неча уй қулаган.

Чехия пойтахти Прагада ҳам расмийлар сув тошқинига қарши тезкор чораларни кўришмоқда.

Украина президенти Владимир Зеленский якшанба оқшомидаги видеомурожаатида Киев тошқиндан зарар кўрган мамлакатларга украиналик қутқарувчилар ёрдамини таклиф қилганини билдирган. Аввалроқ Чехия ТИВ раҳбари Ян Липавский Украинадан ёрдам таклифи тушганини маълум қилган. Чехия ва Марказий Европанинг бошқа мамлакатлари сўнгги йилларда Россия босқинидан қочиб келган юз минглаб украиналикни қабул қилган эди.

Австрияда ўнлаб муниципалитет офат ҳудуди деб эълон қилинган. Пенцинг ҳудудида Дунай дарёси тошгани туфайли пойтахт Венада ҳам тошқин бошланган. Дунайга қуйилувчи Камп ва Кремс дарёларида сув сатҳи кўтарилгани қайд этилган.

Маълумотларга кўра, Руминияда табиий офат 20 та муниципалитет ва 8 та уездда талафотларга сабаб бўлган, минглаб уйга шикаст етган. Ўн минглаб одам қийинчиликларга дуч келган, уларнинг бир қисми эвакуация қилинган. Бош вазир Марчел Чолаку табиий офатдан энг кўп зарар кўрган Галац уездига қилган сафарида одамлар учун вақтинча бошпаналар барпо этилажагини эълон қилган. Мазкур уездда кўплаб автойўллар ва кўприклар тўсилган. Қутқарувчилар ҳарбийлар ёрдамида Галацдаги ҳамда Васлуй уездидаги турғунлар ёнига етиб бориш учун қайиқлардан ва бошқа усуллардан фойдаланишмоқда. Васлуйда одамлар уйларининг томига чиқиб, ёрдам кутиб ўтиришгани айтилмоқда.

Чехия, Польша, Венгрия, Словакия, Австрия ва Германия жанубида 13 сентябрь тонгидан буён кучли жала тинмаяпти. Табиий офатга “Борис” циклони сабаб бўлгани айтилмоқда. Метеорологлар тахминича, бу ҳудудларда ёғингарчилик 17 сентябргача давом этиши мумкин.

Украинанинг ҳарбийлар ва фуқаровий шахслардан иборат 49 нафар фуқароси Россиядаги асирликдан қутулиб, ватанларига қайтишганю Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский маълум қилди.

Асирликдан қутулган украиналиклар фотосуратини ҳам ёйинлаган Зеленский уларнинг асир алмашуви натижасида озод бўлганми ёки бошқа сабаб биланми – бунга аниқлик киритмаган, бироқ унинг сўзларидан улар асир алмашиш йўли билан озод бўлгани англашилади – президент фронтда россияликларни асир тушираётган ва шу тариқа “алмашиш фонди”ни тўлдираётган украиналик ҳарбийларга миннатдорлик билдирган.

Россия томони муҳтамал асир алмашуви ҳақида ҳозирча маълумот бергани йўқ.

Айни пайтда ҳарбий блогер алмашув “49 га 49” схемаси бўйича амалга оширилгани, озод этилган россиялик ҳарбийлар орасида эса Курск вилоятида асир тушган муддатли ҳарбий хизмат ўтовчи аскарлар борлигини иддао қилмоқда.

Озод бўлган асирлар орасида Украина Қуролли кучлари ҳарбийлари, Миллий гвардия, полиция ва чегара қўшинлари ходимлари бор.

Зеленский озод этилганлар орасида 2022 йил декабрида касал отасини кўриш учун Киевдан Россия томонидан аннексия қилинган Қримга боришга уринган пайтда ҳибсга олиниб, жосусликда айбланган қрим татар миллатига мансуб Ление Умерова ҳам борлигини қайд этган. у 2022 йил охиридан буён ҳибсда тутиб турилган, аввалига у хорижий фуқаролар учун марказда, 2023 йил майидан буён эса тергов ҳибсхонасида ушлаб турилган.

Зеленскийга кўра, озод бўлган украиналиклар ичида “Азовсталь” заводи мудофаасида иштирок этганлар ҳамда Украина қаҳрамони, ҳарбий медик Виктор Ивчук ҳам бор.

АҚШдаги суд америкалик тўрт фуқарони Қўшма Штатлар ҳудудида Россия фойдасига ноқонуний фаолият олиб борганликда айбдор, деб топди.

АҚШ Адлия вазирлиги сайтида маълум қилинишича, 12 сентябрь куни суд томонидан Сент-Луисда истиқомат қилиб келган Омали Йешитела (82 ёш), Пенни Хесс (78 ёш), Жесси Невел (34 ёш) ва атланталик Огастес Ромейнни (38 ёш) хорижий давлат ҳукумати фойдасига ноқонуний фаолият олиб бориш учун тил бириктирганликда айбдор деб топилган.

Судга тақдим этилган маълумотларга мувофиқ, судланувчилар йўқ деганда 2015 йил майидан 2022 йил июлигача “АҚШ ҳудудида Россия ҳукумати фойдасига фаолият юритишган”.

Адлия вазирлиги маълумотига кўра, айбланувчиларнинг тўртови ҳам гўё “Россия аксилглобалистик ҳаракати” президенти Александр Ионов билан алоқада бўлишган. Ионовнинг ўзи, тергов иддаосига кўра, Россия Федерал хавфсизлик хизмати (ФСБ) ходимлари Алексей Суходолов ва Егор Попов кўрсатмаси асосида ҳаракатланган.

Ионов 2022 йилда АҚШнинг санкция рўйхатига киритилган. АҚШ Адлия вазирлиги Ионовни, прокурорлар иддаосига кўра, “АҚШда адоват уруғини экиш учун ФСБга маълумот етказиб турган” америкалик фаолларнинг бир неча гуруҳи билан узоқ йиллар давомида ҳамкорлик қилганликда айблаб чиққан.

Судланувчиларнинг ҳар бири беш йилгача озодликдан маҳрум этилиши мумкин. Бу борада суд ҳукми чиқариладиган сана ҳали белгиланган эмас. Айбланувчилар сиёсий қарашлари учун таъқиб қилинаётганини айтишиб, айбловни тан олишдан бош тортишган.

АҚШда Миллий хавфсизлик агентлиги (МХА) ходимлари ва таҳлилчилари икки йил мобайнида Усама бин Ладин ёрдамчисининг телефон қўнғироқлари кузатиб, уни тинглаб боришган. Бу “Ал-Қоида” (АҚШ ва ЕИда фаолияти тақиқланган ташкилот) лидери яшириниб ўтирган жойни аниқлашга ёрдам берган. Бу ҳақда МХА собиқ директори Жон Дарби The Washington Post нашри берган интервьюсида сўзлаб берган.

Дарбига кўра, Усама бин Ладин ёрдамчиси геолокациясини аниқлаш учун сигнал разведкаси (SIGINT) воситаларидан фойдаланилган. АҚШ махсус хизматлари қидираётган шахслар ўртасидаги радиосигналлар, телефон сўзлашувлари ва интернет-трафикни тутиш ва таҳлил қилиш ишлари олиб борилган.

АҚШ разведкаси Усама бин Ладиннинг ёрдамчиси ҳақида маълумотга эга бўлгани ва “1-рақамли террорчи”ни айнан у орқали топишга муваффақ бўлингани ҳақида халқаро террор тармоғи раҳбари ўлдирилганидан кўп ўтмай 2011 йили хабар қилинган эди. Усама бин Ладин ташқи дунё билан ёрдамчиси орқали мулоқот қилган, у электрон алоқа воситаларидан фойдаланмаган ва конспирация қоидаларига жиддий амал қилган.

Усама бин Ладин янги тарихдаги энг қонли хуружлар, шу жумладан 2001 йил 11 сентябридаги террор ҳужумини уюштирганликда айбланган.

Республикачилар партиясидан АҚШ президенти лавозимига номзод Дональд Трамп Демократик партиядан президентликка номзод Камала Ҳаррис билан иккинчи телевизион дебатда иштирок этишдан бош тортганини очиқлади. Бу ҳақда хабар қилган Reuters агентлиги сўров натижаларига таянган ҳолда, телетомошабинларнинг кўпчилиги 10 сентябрь куни Эй-би-си телекомпанияси томонидан ёйинланган илк дебатнинг ғолиби ўлароқ Ҳаррисни кўрсатганини қайд этган.

Nielsen тадқиқот маркази маълумотларига кўра, дебатларни 67 миллион нафар америкалик томошабин кузатиб борган. Рақиблар учрашуви якунланганидан кейин Ҳаррис сайловчилар билан учрашиб, унинг фикрича, республикачилар сайловчилар олдида яна битта дебатга “қарздор” бўлиб қолганини айтган. Сешанба кунги дебатлар тугаши биланоқ Ҳарриснинг сайлов штаби Демократик партиядан номзоднинг республикачилардан номзод билан яна бир марта дебат қилишга тайёр эканини эълон қилди. Илк дебатгача Камала Ҳаррис бундай истаги борлиги айтган эмас.

Трамп интернетдаги ўз обуначиларига дебатда ғалаба қозонганини билдирган бўлса-да, сўров ўтказувчи бир неча агентлик Ҳаррис дебатларда ўзини Трампдан кўра яхшироқ кўрсатганини қайд этган.

Москвада тележурналист ва ҳуқуқ фаоли Николай Сванидзе 69 ёшида вафот этди. Бу ҳақда “Московский комсомолец” газетаси хабар қилди. Бу маълумотни ҳуқуқбон Ева Меркачёва ҳам тасдиқлаган.

Қайд этилишича, Сванидзе сўнгги йилларда оғир хаста бўлган: унга бош мия ишемияси ташхиси қўйилган эди.

Россия телевидениеси дарғаларидан бири бўлган Николай Сванидзе турли ижтимоий-сиёсий дастурларни олиб борган, ўтган асрнинг 90-йиллари охирида эса ВГТРК раиси лавозимида ҳам ишлаган.

У “Россия” телеканалида “Кўзгу” (“Зеркало”) таҳлилий дастурини олиб борган. 2013 йилдан 2022 йилгача “Кумуш ёмғир” (“Серебряный дождь”) радиостанциясида ишлаб, у ерда янгиликлар ва тарихга оид дастурларни олиб борган. Бунгача эса у “Россия-1” телеканалида “Тарихий хроникалар” (“Исторические хроники”) кўрсатувига бошловчилик қилган.

РФ қўшинлари Украинага кенг кўламли босқин бошлаган 2022 йил 24 февралида у жонли ёйинда Россиянинг Украинага хуружини “сабабсиз ва турткисиз ҳужум” деб атаган эди. Кейинроқ у бир неча бор бу “қонли уруш”нинг Россия учун оқибатлари ёмон бўлиши ҳақида гапирган.

2022 йил ноябрида Россия президенти Владимир Путин бошқа бир неча ҳуқуқ фаоли ва журналистлар билан бир қаторда Николай Сванидзени ҳам Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашдан чиқариб юборган. Путин улар ўрнига кенгашга Россияда ҳарбий кун тартибини илгари сураётганларни қўшган.

2022 йил декабрида Сванидзе Россия давлат гуманитар университети қошидаги Массмедиа ва реклама институти директори лавозимидан бўшатилган – бу лавозимда у 12 йил ишлаган эди.

Қўшма Штатларда санкцияларни айланиб ўтган ҳолда Россияга учоқ эҳтиёт қисмларини етказиб беришни йўлга қўйган Исроил фуқароси қўлга олинган.

АҚШ Адлия вазирлиги маълумотига кўра, 49 ёшли исроллик Галь Хаймович Россиянинг санкция остида бўлган авиаширкатларига Америкада ишлаб чиқарилган учоқ эҳтиёт қисмларини конрабанда қилиш мақсадида тил бириктирганлик айбловини тан олган.

Хаймовичга кўра, схема мазкур товарлар борадиган манзил бўйича АҚШ ширкатларини алдашни ўз ичига олган. Шунингдек, судланувчи шериклари билан биргаликда экспорт ҳужжатларида АҚШ расмийларига ёлғон маълумотлар тақдим этганини тан олган.

АҚШ Адлия вазирлиги қайдича, 2022 йил апрелидан 2023 йил апрелигача Хаймович Мальдив ороллари ва Бирлашган Араб Амирликларидаги ширкатларга 160 мартадан кўпроқ товар етказиб берилишини уюштирган. Бу фирмалар етказилган товарларнинг Россияга ноқонуний олиб чиқилиши учун масъул бўлишган.

Исроил фуқаросининг мижозлари орасида Россиянинг S7 Airlines авиаширкати ҳам бўлгани, ширкат ноқонуний экспорт учун Хаймовичга икки миллион доллар тўлагани айтилмоқда.

Аввалроқ Озодликнинг рус хизмати мазкур авиаширкатга қарашли S7 Technics ширкати Россияда АҚШ-Франция маҳсулоти бўлган CFM56 авиация двигателларини капитал таъмирдан чиқариш ишини йўлга қўйгани, бу РФга учоқ эҳтиёт қисмларини етказиб беришга тақиқ қўйилгани манзарасида амалга ошаётгани ҳақида хабар қилган эди.

Душанбе шаҳрида 11 сентябрь куни Тожикистон муфтийси Сайидмукаррам Абдулқодирзода ҳужумга учради. Озодликнинг тожик хизмати хабарига кўра, нохуш ҳодиса Марказий жомеъ масжидида аср намозидан кейин маҳаллий вақт билан соат 17:20 да содир бўлган.

Тожикистон Ички ишлар вазирлиги матбуот маркази бу маълумотни тасдиқлаб, ҳужумчи муфтийни “ўткир тиғли асбоб” билан яралаганини қайд этган. Бу борада ҳозирча бошқа муқобил маълумот йўқ. Расмий маълумотга мувофиқ, Уламолар кенгаши раисининг айни пайтда аҳволи яхши.

ИИВ хабарномасида ҳужумчи қўлга олингани билдирилган, бироқ унинг шахси ҳақида ҳеч қандай маълумот тақдим этилмаган. Айтилишича, мазкур ҳолат бўйича жиноят иши қўзғатилган.

“Суиқасдчининг безорилик ҳаракатлари натижасида Абдулқодирзода С. енгил тан жароҳати олган ва тиббий кўрикдан сўнг уйига жўнатиб юборилган”, дея қайд этилган вазирлик хабарномасида.

Сайидмукаррам Абдулқодирзоданинг ўзи Озодликнинг тожик хизмати билан қисқа суҳбатда: “Хавотирга ўрин йўқ, соғлиғим жойида”, деб айтган.

Абдулқодирзода 61 ёшда бўлиб, у 2010 йилдан буён Тожикистонда фатво бериш ҳуқуқига эга бўлган ягона идора – Ислом маркази Уламолар кенгашининг раиси лавозимини эгаллаб келмоқда.

АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен ва Британия ташқи ишлар вазири Дэвид Лэмми 11 сентябрь оқшомида Киевда Украина президенти Владимир Зеленский, ТИВ раҳбари Андрей Сибига ва украиналик бошқа расмийлар билан музокаралар олиб боришган.

Давлат котиби учрашувларда Россия ичкарисидаги ҳадафларга Ғарбнинг узоқ масофали аслаҳалари билан зарба бериш бўйича Украина учун қўйилган чекловларни олиб ташлаш эҳтимоли ҳам муҳокама қилинганини тасдиқлади. Блинкен бу борадаги мунозара мазмунини АҚШ президенти Жо Байденга етказишини билдирди.

Давлат котиби Россиядаги ҳадафларга зарба беришда узоқ масофали аслаҳалардан фойдаланиш эскалацияга олиб келиши мумкинлиги юзасидан хавотирлар борлигини қайд этди. Айни пайтда, Блинкенга кўра, бу эътиборга олиниши лозим бўлган ягона омил эмас.

The Guardian газетаси чоршанба оқшомида Британия ҳукуматидаги ўз манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда, Лондон Россия ичкарисидаги ҳадафларга зарба беришда Украинага Storm Shadow ракеталаридан фойдаланишга рухсат бериш қарорини қабул қилиб бўлганига оид иддаони ўртага ташлади. Нашр Блинкеннинг сўзлари АҚШ томонидан ҳам шунга ўхшаш қарорлар қабул қилинганига ишора қилишини қайд этган. Газетага кўра, агар шундай қарор қабул қилинмаганида, Блинкен ва Лэмми Киевга сафар қилиб ўтирмаган бўларди. Бироқ бу ҳозирча очиқчасига эълон қилинмайди. Бундан ташқари, нашрнинг ёзишича, “мулоҳазасиз ва кераксиз” ракета зарбаларига йўл бермаслик учун қатор чекловлар сақлаб қолиниши мумкин.

Сентябрь ойида Вашингтонда Байден ва Зеленский учрашуви бўлиб ўтиши кутилмоқда. Украина президенти аввалроқ мазкур учрашувда АҚШ президентига Россия билан урушда Украинани ғалабага олиб борувчи ҳаракат режасини тақдим этилишини билдирган эди. 11 сентябрь куни Зеленский режанинг амалга ошиши АҚШ ёрдамига ҳам боғлиқ эканини тасдиқлаган.

Украина расмийлари ўз Қуролли кучларига Россияга узоқ масофали аслаҳа билан зарба беришга рухсат бериш зарурлигини урғулаб келишмоқда. Вашингтон ҳам, Лондон ҳам бу чекловлар бекор қилингани ҳақида расман эълон қилгани йўқ, бироқ куни кеча президент Байден ҳам, Блинкен ҳам бу борадаги сиёсат қайта кўриб чиқилиши мумкинлиги ҳақида муҳокамалар олиб борилаётганини билдиришган.

АҚШ Давлат котиби Қўшма Штатлар томонидан Киевга 700 миллион долларлик янги ёрдам пакети берилишини ҳам билдирган. Бу ерда гап энергетика ва гуманитар соҳадаги ёрдам ҳақида бормоқда. Британия ҳам Украинага 780 миллион доллар қийматга эга бўлган янги ёрдам пакетини ваъда қилган.

“Биз аввалгидек Украинанинг ғалаба қилиши ғоясига содиқмиз. Бизнинг Путинга жамоавий муждамиз дастагимиз сусаймаслигидан иборатдир”, дея билдирган Блинкен музокаралар олдидан.

Украина ТИВ раҳбари Сибига бу музокараларни “тафсилотли ва самарали” деб атаган. У қурол-аслаҳа, шу жумладан ҳавога қарши мудофаа воситалари етказиб бериш масаласи муҳокама қилинганини билдириб, узоқ масофали аслаҳадан фойдаланишга қўйилган чекловни олиб ташлашга чақирган.

АҚШ ва Украинанинг бошқа иттифоқчилари зиддият эскалацияси ёки ядровий урушдан хавфсираб, Россияга қарши узоқ масофали ракеталардан фойдаланишга рухсат бермай туришибди. Айни пайтда, The Times нашрининг ёзишича, Британия ва Франция Украинага ўзининг 560 километр масофага учиб бориши мумкин бўлган Storm Shadow ракеталаридан фойдаланишга рухсат беришга тайёр, бироқ улар аввалроқ Украинага радиуси 300 километргача бўлган ATACMS ракеталарини етказиб берган АҚШ қарорини кутиб туришибди. Бу ракеталар олдинроқ аннексия қилинган Қрим ва Россия томонидан ишғол қилинган бошқа ҳудудлардаги ҳадафларга зарба бериш учун қўлланилган, аммо улар билан бевосита Россияга тегишли бўлган ҳудудларга ҳали зарба берилганича йўқ.

Украина пойтахти Киевда Қрим платформасининг дунёдаги қатор мамлакатлар юқори лавозимли вакиллари билан халқаро учрашуви бўлиб ўтди. Россия томонидан аннексия қилинган Қримни Украина назоратига қайтариш муаммосига бағишланган бу каби конференциянинг биринчиси 2019 йилда ўтказилган.

Украина президенти Владимир Зеленский ўз чиқишида Қрим учун курашишда давом этаётганини, бу ишни фақат ҳудудий яхлитликни тиклаш учунгина эмас, балки аннексия туфайли яриморолни тарк этишга мажбур бўлган қримликларга нисбатан адолат тикланиши учун ҳам қилаётганини таъкидлади.

Киевдаги Тинчлик хиёбонида 11 сентябрь куни Қрим татар халқи қатлиоми қурбонлари хотирасига ёдгорлик обидаси очилди. Зеленскийга кўра, ёдгорлик бу халқ ҳаётидаги учта фожиали воқеа — 1783 йилда Қримнинг Россия томонидан аннексия қилиниши, 1944 йили СССРда қрим татарларининг бадарға қилиниши ва 2014 йилдаги аннексияни ёдга солади.

Украина Олий радаси 2015 йили 1944 йилдаги депортацияни қрим татар халқи геноциди ўлароқ тан олган, дунёдаги бошқа яна бир неча мамлакат ҳам бу воқеага шундай баҳо берган.

Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон форум иштирокчиларига видеоалоқа орқали мурожаат қилган. Унга кўра, Анқара Украинанинг ҳудудий яхлитлиги, суверенитети ва мустақиллигини дастаклайди.

“Эрдўғон Туркия “чин юракдан урушнинг адолатли ва барқарор тинчлик билан тугашини тилаши”ни, Қримнинг Украинага қайтарилиши эса халқаро ҳуқуқ талаби эканини урғулади”, деб ёзган Туркиянинг Anadolu ахборот агентлиги.

Ўзбекистон ва Россия Энергетика вазирликлари Россиянинг “Тизим оператори”ни Марказий Осиё ягона энерготизимига қўшиш ҳақида келишиб олишди. Бу ҳақда журналистларга Россия энергетика вазири Сергей Цивилёв маълум қилди, деб ёзган ТАСС ахборот агентлиги.

“Тизим оператори” Россиянинг Ягона энергетика тизими ҳудудларида марказлашган тезкор-диспетчерлик бошқарувини амалга оширишга ихтисослашган ташкилот бўлиб ҳисобланади.

“Бугун икки вазирликнинг муаммони тез ҳал қилиш илтимоси акс этган қўшма баёноти қабул қилинди. Марказий Осиёнинг алоҳида энерготизими мавжуд бўлиб, у ерга биз ҳозирча кирмаганмиз. Бироқ Марказий Осиё ягона энергетика тизимини биргаликда бошқариш учун [“Тизим оператори”] унга кириши керак, биз у билан боғланганмиз. Ўзбекистон томони буни тўлалигича қўллаб-қувватламоқда. Биз яқин орада бу ишни амалга оширамиз”, деган вазир Цивилёв 10 сентябрь куни РФ бош вазирининг Ўзбекистонга сафари доирасидаги музокаралар якунлари ҳақида сўзлар экан.

Сергей Цивилёв бу ташаббус фақат электр энергиясининг тижорий экспорти билангина боғлиқ бўлиб қолмай, мамлакатлар ўртасидаги оқимларни бошқариш билан ҳам боғлиқ эканини, улар электр энергияси танқислиги, табиий офатлар юзага келган ва юкламалар ошиб кетган пайтларда энерготизимни ошиғич мувозанатга келтириш имконини беришини қўшимча қилган.

Ўз навбатида, Ўзбекистон энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов Россиянинг Марказий Осиё ягона энерготизимига қўшилишини “мабодо кимдадир кутилмаганда нимадир содир бўлса, мамлакатлар эҳтиёжини оқимлар билан тезликда дастаклаш, вазиятни ўнглаш” зарурати билан изоҳлаган.

“Бу бизнинг тизим хавфсизлигини тўғри таъминлашимиз учун муҳим”, деган вазир Мирзамаҳмудов.

Ўзбекистон Энергетика вазирлиги хабарномасида мазкур келишув ҳақида бирор маълумот берилган эмас. Унда “икки мамлакат ўртасидаги ҳар томонлама манфаатли ҳамкорликни янада кучайтириш, ёқилғи-энергетика комплексига инвестицияларни жалб қилиш ҳамда янги лойиҳаларни ҳаётга татбиқ этиш” масалалари муҳокама қилингани айтилган, холос. Шунингдек, хабарномада икки мамлакат ўртасида “энергетика алоқаларини изчил мустаҳкамлаш борасида” таклифлар билдирилгани қўшимча қилинган.

Аввалроқ РФда электр энергияси экспорт-импорти билан шуғулланувчи ягона оператор бўлмиш “Интер РАО” вакиллари Ўзбекистонга электр энергиясини экспорт қилиш эҳтимоли кўриб чиқилаётганини, бу мамлакатга электр энергияси етказиб бериш кузда бошланиши мумкинлигини билдиришган эди.

Ҳозирги пайтда Марказий Осиё энергетика тизимига Ўзбекистон, Қирғизистон, Жанубий Қозоғистон ва Туркманистон киради. Май ойида мазкур тизимга Тожикистон ҳам қўшилиши маълум бўлган.

Марказий Осиё ва Жанубий Қозоғистон ягона энерготизми ўтган асрнинг 70-йилларида ташкил этилган. У Тошкентдаги мувофиқлашувчи-диспетчерлик маркази томонидан бошқарилиб, электр энергиясига талаб ва суғориш даврида сувга бўлган эҳтиёжнинг мавсумий тебранишларини мувозанатга келтириш имконини беради.